کشف نگران‌کننده در اعماق باروری؛ شناسایی میکروپلاستیک‌ ها در مایع فولیکولی تخمدان انسان

به گزارش بخش اخبار پزشکی زوم تک , برای نخستین بار، پژوهشگران موفق به شناسایی ذرات ریز پلاستیکی، موسوم به میکروپلاستیک‌ ها، در مایع فولیکولی تخمدان انسان شده‌اند. این یافته‌ بی‌ سابقه، نگرانی‌ های جدی را در مورد تاثیر احتمالی آلودگی پلاستیکی بر سلامت باروری زنان و کیفیت تخمک‌ ها برانگیخته است. این کشف، دریچه‌ای جدید به سوی درک چگونگی نفوذ آلاینده‌ های محیطی به سیستم تولید مثل انسان و پیامدهای بالقوه آن می‌گشاید و ضرورت انجام تحقیقات گسترده‌ تر در این زمینه را بیش از پیش آشکار می‌سازد.

میکروپلاستیک در تخمدان: زنگ خطری جدی برای باروری زنان

کشف ذرات ریز پلاستیکی، معروف به میکروپلاستیک ها، در مایعی که تخمک ها را در تخمدان زنان احاطه کرده است، نگرانی های جدید و جدی را در مورد تاثیر این مواد سمی بر توانایی باروری ایجاد کرده است. این اولین بار است که دانشمندان موفق به شناسایی این آلاینده های فراگیر در مایع فولیکولی انسان شده اند و این یافته سوالات مهمی را درباره پیامدهای احتمالی آن بر سلامت تولید مثل زنان مطرح می کند.

جزئیات مطالعه نگران کننده در ایتالیا

محققان در یک پژوهش جدید که نتایج آن اخیرا منتشر شده است، به بررسی مایع فولیکولی 18 زن پرداختند که برای درمان مشکلات باروری به کلینیکی در شهر سالرنو ایتالیا مراجعه کرده بودند. مایع فولیکولی نقش حیاتی در تغذیه و رشد تخمک ها دارد و محیطی غنی از مواد مغذی و سیگنال های بیوشیمیایی لازم را برای بلوغ آنها فراهم می کند. نتایج این بررسی شگفت آور و نگران کننده بود: در نمونه های متعلق به 14 نفر از این زنان، یعنی بیش از 77 درصد آنها، ذرات میکروپلاستیک شناسایی شد.

آلوده شدن این مایع حیاتی با ذرات پلاستیکی می تواند عواقب ناخوشایندی برای فرآیند باروری داشته باشد. این آلودگی پتانسیل ایجاد اختلال در تعادل ظریف هورمونی بدن و به طور کلی سلامت دستگاه تولید مثل زنان را دارد. دکتر لوئیجی مونتانو، پژوهشگر برجسته دانشگاه رم و نویسنده اصلی این مطالعه، ضمن تاکید بر اهمیت این یافته به عنوان گامی مهم در درک تاثیر میکروپلاستیک ها بر باروری زنان، عمیقا نسبت به نتایج آن ابراز نگرانی کرد. به گفته نویسندگان این مقاله، این کشف باید به عنوان یک هشدار جدی تلقی شود که نشان می دهد این آلاینده های نوظهور تا چه حد گسترده در سیستم تولید مثل زنان نفوذ کرده اند.

میکروپلاستیک ها: آلودگی فراگیر در همه جا

واقعیت این است که میکروپلاستیک ها و ذرات حتی کوچک تر آنها یعنی نانوپلاستیک ها، دیگر به یک مشکل زیست محیطی محدود نمی شوند. این ذرات تقریبا در همه جای سیاره ما، از بلندترین قله جهان یعنی اورست گرفته تا عمیق ترین نقاط اقیانوس ها، یافت شده اند. آنها به بخشی جدایی ناپذیر از محیط زیست ما تبدیل شده اند و متاسفانه راه خود را به بدن انسان نیز باز کرده اند.

یکی از مسیرهای اصلی ورود میکروپلاستیک ها به بدن ما از طریق مواد غذایی است. مطالعات اخیر نشان داده اند که این ذرات در انواع محصولات گوشتی و حتی محصولات کشاورزی که مورد آزمایش قرار گرفته اند، وجود دارند. این یعنی ما ناخواسته و به طور مداوم در حال بلعیدن ذرات پلاستیکی هستیم.

خطرات پنهان در دل پلاستیک ها

خطرات میکروپلاستیک ها تنها به حضور فیزیکی آنها در بدن محدود نمی شود. مشکل بزرگتر، مواد شیمیایی هستند که این پلاستیک ها با خود حمل می کنند. تخمین زده می شود که بیش از 16 هزار نوع ماده شیمیایی مختلف در تولید پلاستیک ها استفاده می شود که بسیاری از آنها برای سلامت انسان مضر هستند. در میان این مواد، ترکیبات بسیار خطرناکی مانند PFAS (مواد پر و پلی فلوروآلکیل)، بیسفنول ها (مانند بیسفنول A یا BPA) و فتالات ها وجود دارند. این مواد شیمیایی سمی با طیف وسیعی از مشکلات سلامتی از جمله افزایش خطر ابتلا به سرطان، آسیب های عصبی (سمیت عصبی)، اختلال در عملکرد سیستم هورمونی بدن و ایجاد مشکلات جدی در فرآیندهای رشد و تکامل، به ویژه در دوران جنینی و کودکی، مرتبط دانسته شده اند.

نفوذ میکروپلاستیک ها به اعماق بدن

قابلیت نگران کننده میکروپلاستیک ها این است که می توانند به راحتی در سراسر بدن انسان حرکت کنند. مطالعات نشان داده اند که این ذرات قادرند از سدهای دفاعی مهم بدن مانند سد خونی مغزی (که از مغز محافظت می کند) و حتی جفت (که جنین را در دوران بارداری تغذیه می کند) عبور کنند. کشف اخیر میکروپلاستیک در مایع فولیکولی، بخشی از یک پروژه تحقیقاتی بزرگتر به سرپرستی دکتر مونتانو است. تیم او پیش از این موفق به شناسایی میکروپلاستیک ها در ادرار و همچنین مایع منی مردان شده بودند. این پروژه به طور خاص بر روی بررسی تاثیرات میکروپلاستیک ها بر باروری تمرکز دارد. دکتر مونتانو معتقد است که میکروپلاستیک ها یکی از عوامل شیمیایی متعددی هستند که ممکن است در کاهش نگران کننده تعداد اسپرم ها و افت کیفیت کلی آنها که در سال های اخیر مشاهده شده است، نقش داشته باشند.

تاثیر بر باروری زنان و یافته های حیوانی

دکتر مونتانو اشاره می کند که اگرچه به نظر می رسد مردان نسبت به اثرات سمی میکروپلاستیک ها حساسیت بیشتری نشان می دهند، اما زنان نیز قطعا از این تاثیرات در امان نیستند. تحقیقات انجام شده بر روی حیوانات آزمایشگاهی، شواهد نگران کننده ای را در این زمینه ارائه می دهد. این تحقیقات نشان داده اند که وجود میکروپلاستیک ها با اختلالات در عملکرد تخمدان و مشکلات سلامتی مرتبط است. از جمله این مشکلات می توان به کاهش میزان بلوغ تخمک ها و در نتیجه کاهش ظرفیت باروری اشاره کرد. مطالعه دیگری که روی موش ها انجام شد، نشان داد که قرار گرفتن در معرض میکروپلاستیک ها منجر به تغییرات نامطلوب در بافت تخمدان می شود.

ارتباط احتمالی و نیاز به تحقیقات بیشتر

مقاله جدید منتشر شده، احتمال وجود یک ارتباط مستقیم بین غلظت میکروپلاستیک ها در مایع فولیکولی و وضعیت سلامت باروری در زنان را مطرح می کند. همانطور که دکتر مونتانو توضیح می دهد، مواد شیمیایی سمی مانند بیسفنول ها، فتالات ها، PFAS و سایر ترکیبات مضری که از طریق میکروپلاستیک ها وارد بدن و به ویژه تخمدان ها می شوند، پتانسیل بالایی برای ایجاد اختلال دارند. این مواد می توانند تعادل حساس هورمون ها را بر هم بزنند و منجر به بروز مشکلات جدی در سلامت تولید مثل شوند.

با این حال، دکتر شیائوژونگ یو، یکی دیگر از پژوهشگران برجسته در زمینه میکروپلاستیک ها از دانشگاه نیومکزیکو، ضمن تایید اهمیت یافته های مطالعه مربوط به مایع فولیکولی، تاکید می کند که تحقیقات بیشتری لازم است. به گفته او، باید مشخص شود که چه سطحی از مواجهه با میکروپلاستیک ها لازم است تا این اثرات منفی در انسان بروز پیدا کند.

گام بعدی در این مسیر تحقیقاتی، تعیین دقیق آستانه خطر است؛ یعنی مشخص کردن اینکه چه مقدار میکروپلاستیک باید در بدن وجود داشته باشد تا اثرات مضر آن شروع شود. تیم تحقیقاتی دکتر یو در حال حاضر مشغول انجام پژوهش هایی در مقیاس بزرگتر و در سطح جمعیت هستند تا بتوانند به سوالات بیشتری در مورد تاثیرات گسترده تر این مواد بر سلامت کلی انسان پاسخ دهند. همزمان، تیم دکتر مونتانو نیز در تلاش است تا مشخص کند چگونه تغییرات سبک زندگی، مانند کاهش استفاده از پلاستیک در محیط آشپزخانه و روی آوردن به مصرف غذاهای ارگانیک، می تواند به کاهش سطح میکروپلاستیک ها در بدن کمک کند.

چگونه می توانیم مواجهه با میکروپلاستیک ها را کاهش دهیم؟

با توجه به حضور فراگیر مواد پلاستیکی در زندگی روزمره، اجتناب کامل از آنها بسیار دشوار به نظر می رسد. با این حال، اقداماتی وجود دارد که می توانیم برای کاهش میزان مواجهه خود با این مواد انجام دهیم:

1. کاهش استفاده از پلاستیک در آشپزخانه: سعی کنید استفاده از ظروف پلاستیکی برای بسته بندی، نگهداری مواد غذایی و همچنین وسایل آشپزی پلاستیکی را به حداقل برسانید. جایگزین های بهتری مانند ظروف شیشه ای، فلزی (استیل ضد زنگ) و چوبی وجود دارد.
2. مصرف مواد غذایی ارگانیک: برخی آفت کش ها ممکن است حاوی میکروپلاستیک باشند یا حتی خود به عنوان نوعی میکروپلاستیک عمل کنند. انتخاب محصولات کشاورزی ارگانیک می تواند به کاهش ورود این ذرات از طریق غذا کمک کند.
3. اجتناب از گرم کردن پلاستیک: هرگز غذا یا مایعات را در ظروف پلاستیکی گرم نکنید، به خصوص در مایکروویو. حرارت باعث آزاد شدن بیشتر مواد شیمیایی و ذرات پلاستیکی از ظرف به داخل غذا می شود.
4. احتیاط با ظروف یکبار مصرف: از قرار دادن مایعات داغ مانند چای یا قهوه در لیوان های کاغذی یکبار مصرف که معمولا دارای یک لایه پوشش پلاستیکی داخلی هستند، خودداری کنید. تحقیقات نشان داده است که این لیوان ها می توانند تریلیون ها ذره نانوپلاستیک را در نوشیدنی داغ آزاد کنند.
5. مراقب کیسه های چای باشید: برخی از کیسه های چای، به ویژه آنهایی که شکل هرمی دارند، از پلاستیک ساخته شده اند و می توانند میلیاردها ذره میکرو و نانوپلاستیک را هنگام دم کشیدن در آب داغ آزاد کنند. استفاده از چای خشک یا کیسه های چای کاغذی مطمئن تر است.
6. جایگزینی وسایل آشپزی: وسایل پلاستیکی مانند کفگیر یا ملاقه که حتی برای مدت کوتاهی با تابه های داغ تماس پیدا می کنند، می توانند مواد شیمیایی آزاد کنند. استفاده از جایگزین های چوبی یا استیل ضد زنگ انتخاب ایمن تری است.

این پژوهش مهم در مجله علمی معتبر “Ecotoxicology and Environmental Safety” منتشر شده است و بار دیگر اهمیت توجه به آلودگی پلاستیکی و تاثیرات بالقوه آن بر سلامت انسان، به ویژه سلامت باروری را گوشزد می کند.