چرا ماه در افق به ما نزدیک‌تر احساس می‌شود؟

به گزارش بخش اخبار علمی زوم تک ,همیشه به ما گفته‌اند که اندازه ماه ثابت است، اما چرا وقتی به افق نزدیک می‌شود، آنقدر بزرگ و باشکوه به نظر می‌رسد؟ این پدیده جالب و گیج‌کننده، سال‌هاست دانشمندان و علاقه‌مندان به نجوم را به خود مشغول کرده است.

چرا ماه هنگام طلوع بزرگ‌تر به نظر می‌رسد؟

شاید برایتان پیش آمده باشد که هنگام طلوع ماه، آن را بسیار بزرگ‌تر از زمانی که در اوج آسمان قرار دارد، ببینید. این پدیده که قرن‌هاست ذهن بشر را به خود مشغول کرده است، در واقع یک توهم بصری است. با وجود سادگی این پدیده، توضیح علمی آن پیچیده‌تر از آن چیزی است که به نظر می‌رسد.

توهمی باستانی با توضیحاتی نادرست

این توهم به قدری قدیمی است که حتی در نوشته‌های باستانی نیز به آن اشاره شده است. بسیاری از تمدن‌های گذشته، از جمله بابلی‌ها، این پدیده را ثبت کرده‌اند و تلاش‌هایی برای توضیح آن انجام داده‌اند. برخی از توضیحات قدیمی و نادرست عبارتند از:

تأثیر جو زمین: برخی معتقد بودند که جو زمین مانند یک عدسی عمل می‌کند و نور ماه را شکسته و آن را بزرگ‌تر نشان می‌دهد.
تأثیر اشیاء زمینی: برخی دیگر بر این باور بودند که مقایسه‌ی ناخودآگاه ماه با اشیاء زمینی مانند ساختمان‌ها و درختان، باعث می‌شود ماه بزرگ‌تر به نظر برسد.

علت اصلی: توهم پونزو و درک عمق

پس از قرن‌ها تحقیق، دانشمندان به این نتیجه رسیده‌اند که علت اصلی این توهم، ترکیبی از چندین عامل روانشناسی و فیزیولوژیکی است. یکی از مهم‌ترین این عوامل، توهم پونزو نام دارد. این توهم نشان می‌دهد که مغز ما اشیاء را بر اساس محیط اطرافشان قضاوت می‌کند. به عنوان مثال، اگر دو خط افقی یکسان را بین دو خط مورب قرار دهیم، خط بالایی که بین دو خط مورب همگرا قرار دارد، بزرگ‌تر به نظر می‌رسد.

در مورد ماه نیز، مغز ما به دلیل وجود خطوط افق و اشیاء زمینی، ماه را دورتر از آنچه هست، درک می‌کند. از آنجایی که اندازه زاویه‌ای ماه در آسمان تغییر نمی‌کند، اما مغز ما فکر می‌کند ماه دورتر است، در نتیجه آن را بزرگ‌تر می‌بیند.

علاوه بر توهم پونزو، عوامل دیگری مانند شکل ادراک ما از آسمان نیز در این توهم نقش دارند. ما آسمان را به شکل یک گنبد کروی درک می‌کنیم، نه یک نیم‌کره. این تصور باعث می‌شود که اشیایی که در افق قرار دارند، دورتر به نظر برسند و در نتیجه بزرگ‌تر دیده شوند.

چرا این توهم همچنان ادامه دارد؟

با وجود اینکه دانشمندان به علت این توهم پی برده‌اند، اما این توهم همچنان ادامه دارد. دلیل اصلی این است که مغز ما برای بقای ما تکامل یافته است و همیشه به دنبال ساده‌ترین راه برای تفسیر اطلاعات بصری است. در بسیاری از موارد، این توهم‌ها به ما کمک می‌کنند تا محیط اطراف خود را بهتر درک کنیم، اما در برخی موارد، مانند توهم ماه، می‌توانند ما را گمراه کنند.

نتیجه‌گیری

بزرگ دیده شدن ماه در افق، یکی از جذاب‌ترین توهم‌های بصری است که نشان می‌دهد مغز ما چقدر پیچیده و در عین حال گاهی اوقات فریب‌کار است. با درک بهتر این پدیده، می‌توانیم به پیچیدگی‌های ادراک بصری و عملکرد مغز پی ببریم.