وضعیت عرضه و تقاضا و قیمت سفر های داخل شهری در ساعات پیک به چه صورت است ؟

گزارش منتشر شده توسط اسنپ، به منظور تسهیل جابه‌جایی درون‌شهری و کاهش بار ترافیک در ساعات پیک، به تحلیل رفتار سفر شهروندان در ۱۰ کلان‌شهر کشور در ماه مهر ۱۴۰۲ می‌پردازد. مسئله ترافیک و مدیریت جابه‌جایی درون‌شهری یکی از نگرانی‌های عمده در شهرهای بزرگ است و در نیمه دوم سال، همزمان با بازگشایی مدارس، به اوج خود می‌رسد. با تأکید روابط عمومی اسنپ، این گزارش درباره رفتار ترافیکی کاربران سامانه در ۱۰ کلان‌شهر از جمله تهران، پس از بازگشایی مدارس و با هدف ارائه اطلاعات شفاف و همراهی با شهروندان در مدیریت سفرهای درون‌شهری، منتشر شده است.

به طور عمومی، با ورود به ماه مهر و بازگشایی مدارس، شهروندان در بیشتر کلان‌شهرهای کشور، از شنبه تا چهارشنبه در ابتدا و انتهای ساعات کاری با مشکلات ترافیکی روبرو می‌شوند. به طور کلی، جابه‌جایی در این ساعات بیشتر مربوط به دو گروه است: گروه اول شامل کارمندان و دانش‌آموزان است که بین خانه و محل کار یا تحصیل تردد می‌کنند و تغییرات کمتری در ساعات رفت‌وآمد خود دارند. اما گروه دوم شامل افرادی است که انعطاف بیشتری در ساعات سفر خود دارند. با تغییر کوچکی در زمان انجام سفرهایشان، این گروه می‌تواند به خود و گروه اول کمک بسزایی کند.

بررسی سفرهایی که با استفاده از خدمات اسنپ در روزهای کاری مهر ۱۴۰۲ (شنبه تا چهارشنبه) انجام شده، نشان می‌دهد که بیشترین ترافیک شهری در ایران متعلق به شهرهای تهران، رشت، کرج، مشهد، تبریز، اهواز، شیراز، اصفهان، ساری و قم بوده است.

تحلیل سفرها در هر یک از این شهرها، با توجه به شرایط ویژه هر شهر، اطلاعات و آمار خاص خود را ارائه می‌دهد که با نگاهی کلی، می‌توان الگوی مشابهی در رفتار ترافیکی بین این ۱۰ شهر پیداکرد. هرچند ساعات شروع و پایان ترافیک صبح و عصر در شهرهای مختلف ممکن است اندکی تفاوت داشته باشد، اما رفتار کلی ترافیک در این ۱۰ شهر به یکدیگر شباهت دارد.

تحلیل سفرهای انجام شده با استفاده از سامانه اسنپ در ۱۰ شهر موردبررسی نشان می‌دهد که در ماه مهر امسال، الگوی ترافیک در این شهرها به شکل زیر بوده است:

– شروع ترافیک در صبح از ساعت ۶ و ۳۰ دقیقه آغاز می‌شود و در ساعت ۷ و ۳۰ دقیقه به اوج خود می‌رسد. سپس به تدریج کاهش می‌یابد.

– در ساعت ۱۲ و نیم ظهر، مجدداً با ترافیک نسبی مواجه می‌شویم.

– اما اوج ترافیک روزانه در این شهرها از ساعت ۱۶ شروع می‌شود و در ساعت ۱۸ به بالاترین میزان خود می‌رسد.

– ترافیک عصرگاهی در این ۱۰ شهر در ساعت ۲۱ به حالت عادی بازمی‌گردد.

این الگوهای ترافیکی در تمامی شهرهای موردبررسی مشابه است و نشان می‌دهد که ساعات پرترافیک بیشتر در صبح و عصر روز قرار دارند، و در ساعات میانه روز و شب کاهش یافته و به حالت عادی برمی‌گردند.

وضعیت عرضه و تقاضا و قیمت سفر در ساعات پیک

نمودار مقایسه‌ای فوق، روند میانگین قیمت هر کیلومتر سفر و میانگین نسبت تقاضا به عرضه را در طول شبانه‌روز نمایش می‌دهد. در ابتدای روز، دو شاخص (نسبت تقاضا به عرضه و قیمت) رفتار مشابهی دارند و با افزایش نسبت تقاضا به عرضه، قیمت سفر در هر کیلومتر نیز افزایش می‌یابد. با نزدیک شدن به ساعات پایان کار، نسبت تقاضا به عرضه به دلیل افزایش تعداد رانندگان آنلاین، کاهش می‌یابد. به عبارت دیگر، سیر نزولی مشاهده می‌شود که نشان‌دهنده کاهش نسبت تقاضا به عرضه در این بازه زمانی است، نه کاهش تقاضا. این کاهش نسبت تقاضا به عرضه به دلیل افزایش تعداد رانندگان فعال در اسنپ در این بازه زمانی رخ می‌دهد. مقرون به‌صرفه بودن مسیرها در ساعات پایان کار نیز تأثیر گذار است و باعث افزایش قیمت‌ها در این ساعات می‌شود.

برای محاسبه قیمت یک سفر، اسنپ از شاخص‌های متعددی استفاده می‌کند، از جمله مسافت، مدت زمان سفر و نسبت تقاضا به عرضه. قیمت‌گذاری در اسنپ به صورت پویا انجام می‌شود و در نظر گرفتن این شاخص‌ها صورت می‌گیرد. برای یک مسیر مشابه، در ساعات مختلف ممکن است قیمت‌های متفاوتی در نظر گرفته شود. به‌عنوان مثال، قیمت یک مسیر ثابت ممکن است در ساعات مختلف به دلیل تغییر مدت زمان سفر به علت عواملی مانند ترافیک یا شرایط جوی، تغییر کند. بنابراین، در برخی ساعات از شبانه‌روز قیمت‌ها پایین‌تر از حالت عادی خواهند بود و ارزان‌تر از همیشه می‌باشند، در حالی که در برخی ساعات قیمت‌ها افزایش خواهند یافت.

بازگشایی مدارس، تأثیر مستقیمی بر قیمت سفر در ساعات صبح داشته است. در این ساعات، قیمت سفر به نسبت تقاضا به عرضه وابسته بوده و در ساعات عصر، با تعادل شدن بین عرضه و تقاضا، به زمان سفر وابسته شده است. به عبارت دیگر، در ساعات صبح قیمت سفر بیشتر از توازن ناپایدار تقاضا به عرضه تأثیر می‌پذیرد و در ساعات عصر، قیمت سفر بیشتر تحت تأثیر ترافیک قرار می‌گیرد.

بر اساس داده‌های ارائه شده، شهروندانی که در انتخاب زمان سفر درون شهری خود انعطاف بیشتری دارند، می‌توانند با آگاهی از ساعات پیک ترافیک، زمان درخواست سفر خود را تنظیم کنند. این تنظیمات می‌تواند شامل درخواست سفر در زمان‌های ابتدایی یا انتهایی باشد تا از کاهش نسبت تقاضا به عرضه بیشتر بهره‌مند شوند و قیمت سفر به دلیل کمتر بودن ترافیک، مناسب‌تر شود. حتی با تغییر کوچکی در زمان ارسال درخواست سفر، می‌توان سفری با قیمت مناسب‌تر و ترافیک کمتر داشت و به سرعت به مقصد رسید.

در شهر تهران، ساعات اوج تقاضا در ماه مهر در ترافیک تفاوت چندانی با ۹ شهر دیگر مورد بررسی در این گزارش ندارد. با این حال، مشاهده می‌شود که شکل‌گیری ترافیک در پایتخت از نیم ساعت قبل از ساعت ۶ صبح آغاز می‌شود و تا ساعت ۹ ادامه دارد. اوج ترافیک روزانه در ۱۰ شهر بزرگ از ساعت ۱۶ شروع شده و در ساعت ۱۸ به بالاترین سطح خود می‌رسد. با این حال، آمارها نشان می‌دهند که در شهر تهران، مدت زمان ترافیک عصر طولانی‌تر است و از ساعت ۱۵ و ۱۵ دقیقه آغاز شده و تا ساعت ۲۱ ادامه دارد. اوج ترافیک روزانه در تهران نیز به ساعت ۱۸ و ۳۰ دقیقه تعلق دارد.

مقایسه نمودار اختصاصی تهران با میانگین ۱۰ شهر نشان می‌دهد که میانگین قیمت هر سفر برای هر کیلومتر در شهر تهران به طور قابل توجهی بیشتر است و بازه زمانی افزایش قیمت در ساعات عصر، نسبت به سایر شهرها، بیشتر است. این نمودار نشان می‌دهد که شهروندان تهرانی ساعات خروج و بازگشت از محل کار را در ساعات بیشتری تقسیم می‌کنند تا بتوانند مدیریت بهتری بر مدت زمان بودن در ترافیک و هزینه سفر داشته باشند. این اتفاق در شرایطی رخ می‌دهد که مدت زمان ترافیک در ابتدای روز کمتر است و افراد در ابتدای روز گزینه‌های کمتری برای ساعت خروج از خانه دارند.

اطلاعات و نمودارهای این گزارش به افرادی که در انتخاب زمان سفر در ابتدا و پایان روز انعطاف بیشتری دارند، کمک می‌کند. آن‌ها می‌توانند با مدیریت بهتر جابه‌جایی‌های روزانه خود، همراه با تجربه سفرهایی با قیمت مناسب‌تر، به حد امکان در کاهش ترافیک برای خود و دیگران کمک کنند.

در پایان، اسنپ نیز قصد دارد گزارش‌های مستمر و پی‌گیری از این نوع اطلاعات را منتشر کند و در نتیجه نقشی در بهبود مدیریت ترافیک درون شهری داشته باشد.