همه چیز درباره آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) و فهرست کشور های عضو

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) به عنوان یک سازمان خودمختار بین‌دولتی در سال ۱۹۵۷ با هدف ترویج استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای و جلوگیری از به کارگیری آن برای مقاصد نظامی تاسیس شد. این آژانس که مقر اصلی آن در وین، اتریش قرار دارد، نقشی حیاتی در نظام عدم اشاعه هسته‌ای ایفا می‌کند و گزارش‌های خود را به مجمع عمومی و شورای امنیت سازمان ملل متحد ارائه می‌دهد.

ساختار سازمانی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی

ساختار IAEA از سه رکن اصلی تشکیل شده است که هر یک وظایف مشخصی را بر عهده دارند:

۱. کنفرانس عمومی (General Conference)

• کنفرانس عمومی متشکل از نمایندگان تمامی کشورهای عضو IAEA است.
• این نهاد سالانه تشکیل جلسه می‌دهد و مسئول تصویب بودجه و برنامه‌های آژانس، بحث درباره سیاست‌های کلی، تایید انتصاب مدیرکل و پذیرش اعضای جدید است.

۲. شورای حکام (Board of Governors)

• شورای حکام از ۳۵ کشور عضو تشکیل شده و حدود پنج بار در سال تشکیل جلسه می‌دهد.
• این شورا مسئول اجرای وظایف قانونی آژانس، تصویب موافقت‌نامه‌های پادمان و انتصاب مدیرکل است.
• اعضای شورای حکام شامل ۱۳ عضو انتخابی از سوی شورای حکام قبلی (معمولاً کشورهای پیشرفته در زمینه انرژی هسته‌ای) و ۲۰ عضو انتخابی بر اساس سهمیه منطقه‌ای از سوی کنفرانس عمومی هستند.

۳. دبیرخانه (Secretariat)

• دبیرخانه مسئول اداره امور روزمره IAEA است.
• این بخش تحت هدایت مدیرکل قرار دارد که توسط شش معاونت پشتیبانی می‌شود.
• بخش‌های مختلف دبیرخانه شامل انرژی هسته‌ای، ایمنی هسته‌ای، علوم و کاربردهای هسته‌ای، پادمان‌ها و همکاری‌های فنی است.
• مدیرکل فعلی آژانس، رافائل گروسی از آرژانتین است.

تعداد و فهرست کشورهای عضو آژانس بین‌المللی انرژی اتمی

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی یک سازمان در حال گسترش است و تعداد کشورهای عضو آن به طور مداوم در حال تغییر است. تا تاریخ ۱۵ نوامبر ۲۰۲۴، تعداد کل اعضای IAEA به ۱۸۰ کشور رسیده است.

فهرست برخی از کشورهای عضو (به ترتیب حروف الفبا)

در ادامه، برای درک بهتر دامنه وسیع کشورهای عضو، به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود. (توجه: این فهرست جامع نیست و تنها نمونه‌هایی از کشورهای عضو را ارائه می‌دهد):

• آرژانتین
• آلمان
• استرالیا
• افغانستان
• امارات متحده عربی
• اندونزی
• ایران
• ایتالیا
• پاکستان
• بلژیک
• برزیل
• چین
• فرانسه
• فدراسیون روسیه
• کانادا
• کره جنوبی
• مصر
• هند
• ایالات متحده آمریکا
• ژاپن

برای مشاهده لیست کامل و به روز کشورهای عضو، مراجعه به وب‌سایت رسمی IAEA توصیه می‌شود.

نقش و اهمیت IAEA

IAEA به عنوان ناظر جهانی بر استفاده از انرژی هسته‌ای، نقشی بی‌بدیل در حفظ صلح و امنیت بین‌المللی ایفا می‌کند. از جمله فعالیت‌های کلیدی این آژانس می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تشویق و کمک به تحقیق، توسعه و کاربرد عملی انرژی اتمی برای مقاصد صلح‌آمیز در سراسر جهان.
• ایجاد و اجرای پادمان‌ها به منظور اطمینان از عدم استفاده از کمک‌های آژانس برای مقاصد نظامی.
• ترویج استانداردهای بالای ایمنی هسته‌ای و امنیت هسته‌ای.
• ارائه کمک‌های فنی به کشورهای عضو، به ویژه کشورهای در حال توسعه، برای بهره‌برداری ایمن و مؤثر از فناوری هسته‌ای.