فرزند آوری، راز جوانی مغز؛ چگونه داشتن فرزند به حفظ سلامت مغز در دوران پیری کمک می‌کند؟

به گزارش بخش اخبار پزشکی زوم تک ,  تحقیقات جدید نشان می‌دهد که فرزند آوری می‌تواند تأثیرات مثبتی بر سلامت مغز در سنین بالا داشته باشد. مطالعات علمی حاکی از آن است که افرادی که فرزند دارند، در مقایسه با افراد بدون فرزند، عملکرد شناختی بهتری در دوران پیری از خود نشان می‌دهند. این یافته‌ ها نشان می‌دهد که فرزند آوری می‌تواند به عنوان یک عامل محافظتی در برابر زوال شناختی و بیماری‌ های مرتبط با پیری عمل کند.

فرزند پروری: اکسیر جوانی مغز در میانسالی و سالمندی؟

این باور که داشتن فرزند می‌تواند به جوان ماندن افراد کمک کند، ظاهراً ریشه‌ های علمی محکمی دارد. یک مطالعه‌ گسترده و جدید، که بر روی بیش از 37 هزار فرد بزرگسال انجام شده، نشان می‌دهد که فرزند پروری، به ویژه در سنین میانسالی و بالاتر، می‌تواند تأثیرات مثبتی بر ساختار و عملکرد مغز داشته باشد و به حفظ سلامت آن کمک کند.

افزایش اتصالات مغزی: کلید جوانی مغز والدین

دانشمندان در این مطالعه، با بررسی اسکن‌ های مغزی افراد، متوجه شدند که به ازای هر فرزند اضافی، اتصالات مغزی والدین افزایش می‌یابد. این افزایش اتصالات، برخلاف روند طبیعی کاهش اتصالات مغزی است که معمولاً در دوران میانسالی و کهنسالی رخ می‌دهد. نکته‌ قابل توجه این است که این افزایش اتصالات، به ویژه در مناطقی از سیستم عصبی مرکزی که مسئول حرکت و احساس هستند، بارزتر بود.

جامع‌ ترین بررسی عملکرد مغز والدین تاکنون

ادوینا اورچارد، متخصص علوم اعصاب شناختی از دانشگاه ییل و سرپرست این مطالعه، ادعا می‌کند که این تحقیق، جامع‌ ترین بررسی عملکرد مغز والدین تا به امروز است و برای اولین بار، تفاوت‌ های مغزی در مردان را فراتر از دوران ابتدایی پدر شدن نشان می‌دهد.

فرزند پروری: فراتر از بارداری، غنی‌ سازی زندگی در بلندمدت

یافته‌ های این مطالعه که بر اساس داده‌ های پایگاه بیوبانک بریتانیا به دست آمده‌اند، حاکی از آن است که با وجود تمام خستگی‌ ها، استرس‌ ها و چالش‌ هایی که فرزند پروری به همراه دارد، داشتن فرزند می‌تواند در بلندمدت، زندگی فرد را از جنبه‌ های مختلف غنی‌تر کند.

محرک‌ های شناختی، فعالیت بدنی و تعاملات اجتماعی: راز تأثیر مثبت فرزند پروری

داشتن فرزند، با ایجاد محرک‌های شناختی مداوم، افزایش فعالیت بدنی (به دلیل مراقبت از کودک و بازی با او) و تقویت تعاملات اجتماعی (ارتباط با سایر والدین، شرکت در فعالیت‌ های مربوط به کودک و غیره)، به حفظ سلامت مغز و جلوگیری از زوال شناختی کمک می‌کند. آورام هولمز، روانپزشک از دانشگاه راتگرز، معتقد است که عامل اصلی این تغییرات مثبت، محیط مراقبت و پرورش کودک است و نه صرفاً دوران بارداری، زیرا این تأثیرات هم در مادران و هم در پدران مشاهده شده است.

تأثیر مراقبت از کودک: فراتر از والدین

اگر یافته‌ های این مطالعه صحت داشته باشند، می‌توان نتیجه گرفت که مراقبت از کودک، به طور مستقیم، می‌تواند مزایای مشابهی برای پدربزرگ‌ ها، مادربزرگ‌ ها، پرستاران کودک و یا هر فرد دیگری که مسئولیت قابل توجهی در قبال کودکان دارد، به همراه داشته باشد.

پدران: نقشی که نباید نادیده گرفته شود

پدران، اغلب در مطالعات مربوط به فرزندپروری نادیده گرفته می‌شوند، زیرا تجربه‌ مستقیم بارداری، زایمان یا شیردهی را ندارند. اما این به معنای آن نیست که نقش جدید آن‌ ها در خانواده، تأثیر عمیقی بر ذهن و زندگی‌ شان نمی‌گذارد. داشتن فرزند، بر ذهن و بدن هر دو والد، تأثیری بنیادین دارد. با این حال، دانشمندان علوم اعصاب هنوز اطلاعات کمی درباره‌ی اثرات بلند مدت والد شدن بر مغز، در هر دو جنس (پدر و مادر) دارند.

تغییرات مغزی در دوران بارداری و پس از آن:

مطالعات جدید نشان داده‌اند که مغز در دوران بارداری، دستخوش تغییرات عمیقی می‌شود. اسکن‌ های MRI پس از تولد نوزاد، تغییرات ساختاری قابل توجهی را در مغز مادران، به ویژه در نواحی مرتبط با تفکر و خیال‌ پردازی نشان می‌دهد. این تغییرات، احتمالاً توضیحی برای پدیده‌ای به نام “مغز نوزادی” (baby brain) هستند که در آن، مادران ممکن است دچار فراموشی، حواس‌ پرتی و یا مشکل در تمرکز شوند.

تغییرات مغزی در پدران: انقباض قشر مغز

تحقیقات اولیه نشان می‌دهد که پدر شدن، به ویژه در کسانی که برای اولین بار والد می‌شوند، ممکن است به کاهش یک تا دو درصدی حجم قشر مغز منجر شود. از آنجایی که این انقباض، در ناحیه‌ای رخ می‌دهد که با پذیرش والدینی و گرمی عاطفی مرتبط است، پژوهشگران بر این باورند که این تغییر، سازوکاری است که مغز برای تطبیق با نقش جدید والدینی و ایجاد پیوند عاطفی قوی‌ تر با فرزند، به کار می‌گیرد.

مطالعه‌ جدید: بررسی اثرات بلند مدت فرزند پروری

برای بررسی اثرات دیرهنگام فرزند پروری، اورچارد و تیم پژوهشی او در دانشگاه ییل، اسکن‌ های مغزی نزدیک به 20 هزار زن و بیش از 17,600 مرد بالای 40 سال را که در پایگاه بیوبانک بریتانیا ثبت شده بودند، مورد بررسی قرار دادند.

افزایش اتصال عملکردی مغز: یافته‌ای شگفت‌ انگیز

نتایج این بررسی، نشان داد که در هر دو جنس، فرزند پروری با افزایش اتصال عملکردی مغز ارتباط دارد. اتصال عملکردی، به الگوهای فعال‌ سازی عصبی درون شبکه‌ های مغزی و بین آن‌ ها اشاره دارد. به طور معمول، مغز سالمندان، کاهش اتصال عملکردی در شبکه‌ حرکتی-پیکری (مسئول حرکت و احساس) و افزایش اتصال در سیستم‌ های قشری-زیرقشری (مرتبط با پردازش‌ های پیچیده‌تر) را نشان می‌دهد. اما در والدینی که بین 40 تا 69 سال سن داشتند، الگوی متفاوتی مشاهده شد: مغز آن‌ ها از نظر ساختاری، جوان‌ تر به نظر می‌رسید.

نیاز به مطالعات بیشتر

هولمز توضیح می‌دهد: “مناطقی که در طول روند پیری دچار کاهش اتصال عملکردی می‌شوند، دقیقاً همان مناطقی هستند که در والدین، افزایش اتصال نشان داده‌اند.” هرچند این یافته‌ ها نشانگر تغییرات جالب توجهی در ساختار مغزی والدین است، هولمز، اورچارد و همکارانشان تأکید می‌کنند که برای درک کامل عواملی که بر روند پیری مغز تأثیر می‌گذارند، مطالعات طولی و جامع‌ تری در میان گروه‌ های متنوع‌ تری از افراد مورد نیاز است.

این مطالعه در مجله‌ی معتبر “مقالات آکادمی ملی علوم ایالات متحده آمریکا” (PNAS) منتشر شده است.