سقوط آزاد بازار خودرو روسیه؛ فروش خودروهای صفر به کف رسید

به گزارش بخش اخبار خودرو زوم تک , گزارش جدید انجمن کسب و کارهای اروپایی (AEB) از یک فاجعه در بازار خودرو روسیه خبر می‌دهد. بر اساس این گزارش، فروش خودروهای صفر در این کشور با یک افت شدید و بی‌سابقه روبرو شده است. این کاهش چشمگیر که دلایل متعددی از جمله تحریم‌ های بین‌المللی و مشکلات زنجیره تامین در آن دخیل هستند، وضعیت نابسامانی را برای صنعت خودروسازی روسیه به تصویر می‌کشد.

بحران عمیق در بازار خودرو روسیه: سقوط آزاد فروش و چشم انتظاری خریداران برای بازگشت برندهای جهانی

گزارش های اخیر از بازار خودرو روسیه تصویری نگران کننده را ترسیم می کنند. بر اساس داده های منتشر شده توسط انجمن کسب و کارهای اروپا (AEB)، فروش خودروهای کاملا نو در این کشور با یک رکود بی سابقه و شدید مواجه شده است. این وضعیت وخیم به خصوص در آمار ماه مارس ۲۰۲۵ (که مصادف با اسفند ۱۴۰۳ و فروردین ۱۴۰۴ است) به وضوح دیده می شود. در این ماه، تنها ۸۳ هزار دستگاه خودروی نو به فروش رسیده که نشان دهنده کاهشی ۴۵ درصدی نسبت به دوره زمانی مشابه در سال گذشته میلادی است. این افت شدید، زنگ خطری جدی برای صنعتی است که زمانی یکی از بازارهای جذاب برای خودروسازان جهانی به شمار می رفت.

روند نزولی فروش تنها به ماه مارس محدود نمی شود. بررسی آمار کلی سه ماهه نخست سال ۲۰۲۵ نیز گویای ادامه این وضعیت بحرانی است. در مجموع سه ماه اول سال، فروش خودروهای صفر کیلومتر با کاهشی ۲۶ درصدی نسبت به فصل مشابه سال قبل، به رقم ۲۵۴ هزار واحد سقوط کرده است. این اعداد و ارقام نشان می دهد که بازار خودرو روسیه در سراشیبی تندی قرار گرفته و چشم انداز کوتاه مدت آن چندان روشن به نظر نمی رسد.

انجمن کسب و کارهای اروپا (AEB) در تحلیل خود تاکید می کند که این کاهش فروش اخیر، سومین افت بزرگ و قابل توجه بازار خودرو روسیه طی یک دهه گذشته محسوب می شود. پیش از این، بازار خودرو این کشور دو شوک بزرگ دیگر را نیز تجربه کرده بود. نخستین شوک در سال ۲۰۱۵ و در پی بحران مالی رخ داد که منجر به کاهش ۳۶ درصدی فروش خودروهای نو شد. دومین و شدیدترین ضربه اما در سال ۲۰۲۲ و پس از آغاز تهاجم نظامی به اوکراین وارد آمد که با خروج گسترده شرکت های خارجی و اعمال تحریم ها، فروش خودروهای نو را با افتی ۵۹ درصدی مواجه ساخت. حالا، در سال ۲۰۲۵، بازار بار دیگر شاهد یک سقوط قابل ملاحظه است که نگرانی ها را در مورد آینده این صنعت دوچندان کرده است.

الکسی کالیتسف، که ریاست کمیته تولیدکنندگان خودرو در انجمن کسب و کارهای اروپا را بر عهده دارد، نسبت به پیامدهای ادامه این روند هشدار داده است. او معتقد است که اگر این کاهش فروش ادامه پیدا کند، می تواند به یک بحران تمام عیار تبدیل شود که برای مهار آن نیاز به مداخله فوری و حمایت گسترده دولت روسیه خواهد بود. به نظر می رسد بخش قابل توجهی از این افت فروش ریشه در یک عامل روانی و انتظاری در میان مصرف کنندگان روس دارد. ظاهرا بسیاری از خریداران بالقوه، خرید خودروهای نو، به ویژه محصولات داخلی یا برندهای چینی که جای خالی غول های غربی را پر کرده اند، به تعویق انداخته اند و همچنان امیدوارند که شرکت های خودروسازی بزرگ و معتبر خارجی دوباره به بازار روسیه بازگردند. این انتظار، هرچند قابل درک، ممکن است با توجه به شرایط ژئوپلیتیک و تحریم های ادامه دار، امیدی باشد که تحقق آن بسیار دور از دسترس یا حداقل زمان بر باشد.

ریشه اصلی این تحولات به وقایع پس از فوریه ۲۰۲۲ و آغاز درگیری نظامی در اوکراین باز می گردد. در پی این اقدام، موجی از خروج شرکت های بین المللی از بازار روسیه به راه افتاد. بسیاری از نام های بزرگ صنعت خودروسازی جهان، از جمله شرکت هایی مانند فورد، بی ام و، لامبورگینی، تویوتا و مرسدس بنز، تصمیم گرفتند فعالیت های خود را در روسیه متوقف کرده یا به طور کامل از این بازار خارج شوند. این خروج به اشکال مختلفی صورت گرفت؛ برخی شرکت ها کارخانه های خود را تعطیل کردند، برخی دیگر دارایی های خود را به شرکت های محلی یا دولتی واگذار نمودند و تعدادی نیز صادرات خودرو به روسیه را متوقف ساختند. این خلا بزرگ ایجاد شده توسط برندهای معتبر جهانی، ضربه ای اساسی به تنوع و کیفیت خودروهای موجود در بازار روسیه وارد کرد.

علاوه بر خروج شرکت های خارجی، تحریم های گسترده ای که علیه روسیه وضع شده نیز مزید بر علت گشته و به شدت بر صنعت خودروسازی داخلی این کشور سایه افکنده است. این تحریم ها دسترسی تولیدکنندگان روس به قطعات، فناوری ها و سرمایه گذاری های خارجی را محدود کرده و فشار مالی سنگینی را بر دوش آن ها قرار داده است. در نتیجه، تولید خودرو در داخل روسیه نیز با چالش های جدی روبرو شده و توانایی رقابت با استانداردهای جهانی را تا حد زیادی از دست داده است. این فشار مضاعف، هم بر تولید داخلی و هم بر اعتماد مصرف کنندگان تاثیر منفی گذاشته است.

در مجموع، بازار خودرو روسیه با ترکیبی از عوامل نامساعد دست و پنجه نرم می کند: کاهش شدید تقاضا ناشی از انتظار خریداران برای بازگشت برندهای خارجی، خلا ایجاد شده توسط خروج این برندها، و مشکلات فزاینده صنعت خودروسازی داخلی به دلیل تحریم ها. این وضعیت پیچیده، آینده نامعلومی را برای یکی از بخش های کلیدی اقتصاد روسیه رقم زده و همانطور که الکسی کالیتسف اشاره کرده، ممکن است نیازمند اقدامات حمایتی فوری از سوی دولت باشد تا از فروپاشی کامل آن جلوگیری شود. با این حال، تا زمانی که چشم انداز بازگشت شرکت های خارجی مبهم باقی بماند و فشار تحریم ها ادامه داشته باشد، به نظر می رسد رکود و بی اعتمادی همچنان بر بازار خودروی این کشور حاکم خواهد بود و مصرف کنندگان روس گزینه های محدودتری برای خرید خودروی نو پیش رو خواهند داشت.