جنجال در قلب هوش مصنوعی؛ ابرکامپیوتر ماسک، آماج اتهامات جدید

به گزارش بخش اخبار فناوری زوم تک , ابرکامپیوتر قدرتمند ایلان ماسک، که با هدف پیشبرد مرزهای هوش مصنوعی و توسعه فناوری‌ های نوین طراحی و ساخته شده، بار دیگر در صدر اخبار قرار گرفته است. این بار، اما نه به خاطر توانایی‌ های خارق‌ العاده و دستاوردهای علمی، بلکه به دلیل بروز حواشی و اتهامات جدید. این ابرکامپیوتر که به عنوان یکی از پیشرفته‌ ترین نمونه‌ های موجود در جهان شناخته می‌شود، اکنون با پرسش‌ هایی جدی در مورد نحوه عملکرد، امنیت داده‌ ها و تبعات اخلاقی مرتبط با استفاده از آن روبرو است. این حواشی، که از سوی منابع مختلف و با ادعاهای متنوع مطرح شده‌اند، نگرانی‌ هایی را در میان متخصصان، کاربران و علاقه‌ مندان به حوزه هوش مصنوعی ایجاد کرده و بار دیگر موضوع مسئولیت‌ پذیری در قبال توسعه و استفاده از فناوری‌ های پیشرفته را به بحث گذاشته است.

جدال فناوری و محیط زیست: آلودگی ابرکامپیوتر کولوسوس ایلان ماسک، صدای مردم ممفیس را در آورده است

در عصر حاضر که هوش مصنوعی با سرعت سرسام آوری در حال پیشرفت است، نیاز به زیرساخت های محاسباتی قدرتمند و عظیم بیش از پیش احساس می شود. این زیرساخت ها که اغلب در قالب “ابراکامپیوترها” ظاهر می شوند، نیازمند مقادیر نجومی انرژی الکتریکی هستند. ایلان ماسک، چهره شناخته شده دنیای فناوری و بنیانگذار شرکت xAI که در حوزه هوش مصنوعی فعالیت می کند، در حال ساخت یکی از این ابراکامپیوترهای غول پیکر با نام “کولوسوس” (Colossus) است. پروژه ای که قرار است با توان پردازشی فوق العاده خود، مرزهای هوش مصنوعی را جابجا کند. اما این پروژه عظیم در ممفیس آمریکا، با چالش غیرمنتظره ای روبرو شده است: نارضایتی و شکایت ساکنان محلی به دلیل آلودگی ناشی از تامین برق مورد نیاز این ابرکامپیوتر.

ابرکامپیوتر کولوسوس، در قلب خود مجموعه ای عظیم از پردازنده های گرافیکی قدرتمند H100 شرکت انویدیا را جای داده است. طبق اطلاعات منتشر شده، این سیستم در فازهای اولیه خود از تعداد خیره کننده ۱۰۰ هزار واحد از این پردازنده ها بهره می برد. همانطور که می دانید، پردازنده های گرافیکی با وجود توان محاسباتی بالا، مصرف انرژی بسیار زیادی دارند. در زمان راه اندازی این مرکز در ممفیس، زیرساخت شبکه برق محلی تنها می توانست حدود ۷ مگاوات برق برای این سایت تامین کند. این میزان برق، در مقایسه با نیاز واقعی سیستم، بسیار ناچیز است و تنها برای فعال سازی حدود ۴ درصد از ۱۰۰ هزار پردازنده گرافیکی کافی بود. این اختلاف فاحش میان برق موجود و نیاز واقعی، ایلان ماسک و تیمش را مجبور به استفاده از راه حل های جایگزین برای تامین انرژی کرد.

برای حل مشکل کمبود برق شبکه، شرکت xAI به استفاده از ژنراتورهای تولید برق متوسل شد. اما تعداد و نحوه عملکرد این ژنراتورها به سرعت به منبع نگرانی و نارضایتی برای ساکنان اطراف سایت ابرکامپیوتر تبدیل شد. بر اساس گزارشی که وب سایت تخصصی Ars Technica منتشر کرده است، مردم محلی در ممفیس می گویند که سایت ابرکامپیوتر کولوسوس بیش از ۳۰ واحد توربین گازی برای تولید برق در محل دارد. توربین های گازی، هرچند می توانند به سرعت برق تولید کنند، اما متاسفانه یکی از منابع اصلی الودگی هوا، به خصوص تولید اکسیدهای نیتروژن و ذرات معلق هستند که تاثیرات منفی بر کیفیت هوا و سلامت انسان دارند.

ساکنان محلی به وضوح متوجه افزایش آلودگی هوا در منطقه خود شده اند و نگران پیامدهای ان برای سلامتی خود و خانواده هایشان هستند. انها معتقدند که فعالیت گسترده این ژنراتورها منجر به افزایش قابل توجه آلودگی در هوای محیط اطراف شده است. این آلودگی می تواند خطر ابتلا به بیماری های تنفسی مختلف مانند اسم و همچنین بیماری های جدی تری مانند انواع سرطان را در میان ساکنان منطقه افزایش دهد. نگرانی از تاثیر مستقیم فعالیت های صنعتی بزرگ بر سلامت عمومی، انگیزه اصلی شکایت و اعتراض این شهروندان است.

یکی از نکات بحث برانگیز در این ماجرا، تعداد ژنراتورهای فعال در مقایسه با توافقات اولیه است. ظاهرا شرکت xAI با مقامات شهر ممفیس برای استفاده از ۱۵ واحد توربین گازی به توافق اولیه دست یافته بود. اما تصاویر ثبت شده توسط دوربین های حرارتی، که ابزار مناسبی برای تشخیص منابع گرما مانند ژنراتورهای در حال کار هستند، بیش از ۳۰ نقطه داغ را در محل سایت نشان می دهند. این تعداد نقطه داغ به شدت حاکی از ان است که تعداد ژنراتورهایی که در مقاطعی در حال فعالیت بوده اند، بیش از دو برابر تعدادی است که در توافق اولیه مطرح شده بود. این تفاوت، سوالاتی را در مورد پایبندی شرکت به تعهدات خود ایجاد کرده است.

موضوع دیگری که وضعیت را پیچیده تر می کند، وجود یک خلا قانونی است که در حال حاضر به شرکت اجازه می دهد از این ژنراتورها استفاده کند. طبق قوانین موجود، ژنراتورهای اضطراری یا موقت می توانند تا ۳۶۴ روز بدون نیاز به اخذ مجوزهای دایمی زیست محیطی فعالیت کنند. این یعنی شرکت xAI توانسته است برای مدتی طولانی از این خلا قانونی برای تامین برق موقت ابرکامپیوتر خود استفاده کند. اما این وضعیت موقت است و تاریخ انقضایی دارد. با نزدیک شدن به ماه جولای سال ۲۰۲۵ میلادی، این مهلت قانونی به پایان می رسد. در ان زمان، شرکت xAI ملزم به دریافت تاییدیه ها و مجوزهای لازم برای ادامه فعالیت ژنراتورهای خود یا تامین برق مورد نیاز از طریق شبکه سراسری خواهد بود. در صورتی که این مجوزها دریافت نشوند یا راه حلی برای تامین برق پایدار و پاک پیدا نشود، دسترسی به برق لازم برای فعال سازی تمامی پردازنده های ابرکامپیوتر به خطر می افتد و این می تواند کل فرایند توسعه و عملیات کولوسوس را با مشکل جدی مواجه کند. این ضرب الاجل زمانی، فشار زیادی را بر شرکت و مقامات محلی وارد می کند.

لازم به ذکر است که حتی در تصویر حرارتی که به ان اشاره شده است، ممکن است همه نقاط داغ به یک اندازه روشن نباشند. در حالی که هشت نقطه داغ به صورت واضح و روشن مشاهده می شوند که احتمالا نشان دهنده ژنراتورهای فعال در لحظه ثبت تصویر هستند، سایر نقاط داغ کم نورتر به نظر می رسند. این کم نوری ممکن است نشان دهنده ژنراتورهایی باشد که در ان لحظه غیرفعال بوده یا با توان کمتری کار می کرده اند. این مشاهده می تواند این فرضیه را مطرح کند که ژنراتورها به صورت نوبتی کار می کنند. احتمالا این رویکرد برای مدیریت بهتر عمر مفید ژنراتورها و جلوگیری از اسیب های اضافی ناشی از کارکرد مداوم انها در نظر گرفته شده است. اما همانطور که اعتراضات مردم نشان می دهد، حتی کارکرد نوبتی تعداد زیادی ژنراتور گازی نیز می تواند حجم قابل توجهی آلودگی ایجاد کند.

نکته دیگری که ابعاد چالش برق رسانی به این پروژه را نشان می دهد، نیازهای فزاینده این ابرکامپیوتر است. در حالی که برای راه اندازی ۱۰۰ هزار پردازنده گرافیکی، حداقل ۱۵۵ مگاوات برق مورد نیاز است و ابرکامپیوتر کولوسوس تنها برای دریافت ۱۵۰ مگاوات برق تاییدیه اولیه داشت (که خود کمتر از نیاز بود)، گزارش ها حاکی از افزایش سریع توان پردازشی این سیستم است. ایلان ماسک تنها در مدت کوتاهی، حدود ۹۲ روز، قدرت ابرکامپیوتر خود را دو برابر کرده و تعداد پردازنده های گرافیکی را به ۲۰۰ هزار واحد افزایش داده است. این افزایش به معنای نیاز به حداقل ۳۱۰ مگاوات برق برای فعال سازی انها است. این رقم تقریبا دو برابر نیاز اولیه برای ۱۰۰ هزار پردازنده است و فشار بیشتری بر منابع تامین برق وارد می کند.

اما بلندپروازی های ایلان ماسک به همین جا ختم نمی شود. گزارش های دیگری وجود دارند که نشان می دهند ابرکامپیوتر کولوسوس در نهایت قرار است به یک میلیون واحد پردازنده گرافیکی مجهز شود. اگر این هدف محقق شود، سایت ممفیس در اینده ای نه چندان دور به حداقل ۱.۵۵ گیگاوات برق نیاز خواهد داشت. این رقم، معادل مصرف برق یک شهر بزرگ است و تامین ان از طریق شبکه برق موجود چالش های زیرساختی عظیمی را به همراه خواهد داشت. تامین چنین حجمی از برق بدون استفاده از منابع تولید انرژی محلی (مانند همین ژنراتورها) دشوار خواهد بود، مگر اینکه سرمایه گذاری عظیمی روی ارتقای شبکه برق منطقه یا احداث منابع انرژی تجدیدپذیر در مقیاس بسیار بزرگ صورت گیرد.

با توجه به افزایش آلودگی و نگرانی های زیست محیطی، ساکنان محلی بیکار ننشسته اند. آنها شکایت های متعددی را نزد مقامات مربوطه ثبت کرده اند و به طور فعال با مراکز حقوقی محیط زیست همکاری می کنند. هدف اصلی انها از این اقدامات، جلوگیری از تایید و رد درخواست های اینده شرکت xAI برای دریافت مجوزهای لازم، به خصوص مجوزهای مربوط به تولید برق یا افزایش سهمیه برق از شبکه سراسری است. این همکاری با نهادهای حقوقی نشان می دهد که مردم مصمم هستند تا از طریق مجاری قانونی، صدای خود را به گوش مسولان برسانند و از سلامت محیط زندگی خود دفاع کنند. علاوه بر این، در چند وقت اخیر، یک جلسه عمومی با حضور مسولان و مردم محلی برگزار شد تا نظرات و نگرانی های شهروندان به طور مستقیم شنیده شود. برگزاری چنین جلساتی نشان دهنده بالا گرفتن حساسیت عمومی نسبت به این موضوع و تلاش برای یافتن راه حل از طریق گفتگو و مشارکت اجتماعی است.

در نهایت، داستان ابرکامپیوتر کولوسوس در ممفیس به یک نمونه بارز از چالش های عصر جدید فناوری تبدیل شده است. از یک سو، شاهد پیشرفت های شگفت انگیز در حوزه هوش مصنوعی و نیاز به سخت افزارهای فوق قدرتمند برای دستیابی به این پیشرفت ها هستیم. از سوی دیگر، تامین انرژی مورد نیاز این سخت افزارها، به خصوص در مقیاس عظیم، می تواند منجر به پیامدهای زیست محیطی جدی و نارضایتی اجتماعی شود. یافتن راه حل های پایدار و سازگار با محیط زیست برای تامین برق اینده ابرکامپیوترها، از جمله استفاده از انرژی های تجدیدپذیر، یکی از مهم ترین چالش هایی است که پیش روی شرکت های فناوری و جوامع قرار دارد. سرنوشت ابرکامپیوتر کولوسوس و نحوه حل مشکل برق و آلودگی ان در ممفیس می تواند درسی مهم برای پروژه های مشابه در سراسر جهان باشد.