جدیدترین انواع جرایم رایانه‌ ای + مجازات جرایم رایانه‌ ای 

ما در مطالب این صفحه در رابطه با جرایم رایانه‌ ای سخن خواهیم گفت و به مواردی چون معرفی این جرایم و مجازات آن اشاره خواهیم نمود و اینک به شما پیشنهاد می‌کنیم تا انتهای مطالب این صفحه با ما همراه باشید.

آشنایی با جرایم رایانه‌ ای 

زمانی که زندگی روزمره انسان‌ها با پیشرفت فناوری و استفاده از ابزارهای مدرن مانند کامپیوتر مواجه شد، رفته رفته جرائم رایانه‌ای نیز شکل گرفتند. با گسترش فعالیت‌ها ازطریق فضای مجازی و اینترنت، سوءاستفاده‌ها در این حوزه افزایش پیدا کرده و چالش‌هایی درخصوص مسائل امنیتی به وجود آمده است. این امر باعث شد تا سازمان‌ها و نهادهای دولتی برای مقابله با چنین جرم‌هایی و برای حفظ امنیت عمومی به منظور ایجاد فضایی امن‌تر، قوانین و مقرراتی را در نظر بگیرند.

در ایران نیز مطابق با قانون مجازات اسلامی، تخلفات در فضای مجازی و فناوری جرم‌انگاری شده و برای آن مجازات‌هایی در نظر گرفته‌اند که ما در این صفحه به مجازات آن پرداخته‌ایم، اما بهتر است برای آگاهی از جزئیات دقیق قوانین با یک وکیل جرایم رایانه ای مجرب مراجعه کرده و مشاوره حقوقی دریافت کنید. به‌طور کلی هرگونه تخلف و رفتار مجرمانه‌ای که ازطریق فناوری اطلاعات و فضای مجازی باشد با نام جرایم رایانه‌ ای یا جرائم سایبری (جرایم کامپیوتری، جرایم اینترنتی) شناخته می‌شوند.

معرفی انواع جرایم رایانه‌ ای 

جرائم رایانه‌ای یا اعمال مجرمانه به کمک فناوری دیجیتالی شامل عناوین مختلفی می‌شود و انواع گوناگونی دارد که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم:

• هکرینگ (Hacking): هک به معنای نفوذ و ورود غیرمجاز برای دستیابی به اطلاعات، ایجاد تغییرات یا با هدف تخریب داده‌ها و سوءاستفاده به سیستم‌های کامپیوتری و شبکه‌های دیجیتال است.
• کلاهبرداری الکترونیکی (Phishing): هرگونه اقدام یا تلاش فریبکارانه که به نظر واقعی و معتبر باشد، برای جمع‌آوری اطلاعات یا سوءاستفاده ازطریق فضای مجازی با ایجاد وب‌سایت یا ایمیل‌های جعلی، کلاهبرداری الکترونیکی است.
• سرقت هویت (Identity Theft): این نوع از جرم با استفاده غیرمجاز از اطلاعات شخصی دیگران و با هدف سوءاستفاده یا برای دسترسی به منافع مالی یا برای انجام جرائم دیگر، رخ می‌دهد.
• بدافزار (Malware): یکی دیگر از جرایم سایبری است که به کمک نرم‌افزارهای مخرب مثل ویروس‌ها، تروجان‌ها و کرم‌ها (worms) انجام می‌شود و به سیستم‌ها و داده‌های حساس، آسیب می‌رساند. بدافزارها با هدف سرقت اطلاعات، نفوذ یا کنترل سیستم به‌کار گرفته می‌شوند.
• تجسس سایبری (Cyber Espionage): جمع‌آوری هرگونه اطلاعات حساس از افراد، سازمان‌ها یا دولت‌ها ازطریق ابزارهای دیجیتال با هر هدفی که باشد، تجسس سایبری است.
• حملات سایبری به زیرساخت‌های حیاتی: حملات سایبری با تخریب، نفوذ و آسیب به ساختار حیاتی یک کشور رخ می‌دهد. این کار می‌تواند با نفوذ با سیستم‌های امنیتی، اقتصادی یا اجتماعی انجام شود.
• سوءاستفاده از رسانه‌های اجتماعی (Engineering Social): هرگونه سوءاستفاده یا فریبکاری ازطریق فضای مجازی و رسانه‌های اجتماعی، جرم است. اقداماتی مانند ترغیب افراد برای انجام کاری، انتشار اطلاعات محرمانه یا محتواهای خصوصی افراد، اخاذی، آزار و اذیت در این گروه قرار می‌گیرند که بر اساس قوانین، مجازات دارند.

جرایم رایانه‌ ای مرتبط با خرید اینترنتی 

گسترش فعالیت‌ها در فضای اینترنتی باعث شده تا بسیاری از خریدوفروش‌ها و مبادلات نیز در همین بستر انجام شود. متاسفانه در ایران، بیشترین جرائم رایانه‌ای در ارتباط با خرید آنلاین است. البته راه‌های پیشگیری از این سوءاستفاده‌ها نیز وجود دارند. با خرید از سایت‌های معتبری که نماد اعتماد الکترونیکی دارند و محافظت از اطلاعات بانکی، بسیاری از مشکلات حل می‌شوند. در ادامه انواع جرایم رایانه‌ای مرتبط با خرید اینترنتی که در دسته‌بندی‌های مختلف قرار می‌گیرند را آورده‌ایم:

• تقلب در خرید آنلاین (Online Fraud)
• سوءاستفاده از اطلاعات بانکی (Credit Card Fraud)
• تقلب در مزایده‌های آنلاین (Online Auction Fraud)
• احتیال در خریدوفروش محصولات (Online Product Scams)
• سوءاستفاده از اطلاعات شخصی (Identity Theft)
• جعل و سوءاستفاده با سایت‌های تقلبی (Fake Websites)
• فروش کالاهای تقلبی
• ترویج جعلی (Fake Advertising)

جرایم رایانه‌ ای مرتبط با مزاحمت 

جرائم رایانه‌ای مرتبط با مزاحمت در مورد سوءاستفاده‌ها از فناوری اطلاعات و ارتباطات است که با آزار و اذیت، فعالیت‌های دیگران را مختل کرده یا باعث نقض حریم خصوصی می‌شوند یا امنیت شخصی و اجتماعی آن‌ها را به خطر می‌اندازند. قانون‌گذار با چنین جرم‌هایی سخت‌گیرانه برخورد می‌کند و متخلفین با مجازات‌هایی مانند پرداخت جزای نقدی و حبس مواجه می‌شوند. از نمونه جرایم رایانه‌ای مزاحمت، می‌توان موارد زیر را برشمرد:

• تهدیدهای آنلاین: ارسال هرگونه پیام تهدیدآمیز یا ایجاد مزاحمت برای کاربران در شبکه‌های اجتماعی و در فضای مجازی یا ازطریق پیام، ایمیل و دیگر پلتفرم‌های دیجیتال، جرم است.
• حملات دی‌داس (Ddos Attacks): انجام حملات ازطریق ایجاد ترافیک جعلی یا با مختل کردن دسترسی به وب‌سایت‌ها یا خدمات آنلاین، حملات دی‌داس هستند.
• مزاحمت در مکالمات آنلاین: ورود غیرمجاز یا ایجاد مزاحمت و اخلال در گفتگوهای مجازی و مکالمات آنلاین به‌خصوص در محیط‌های کاری یا آموزشی از جرائم رایانه‌ای مزاحمت شناخته می‌شوند.
• مزاحمت در بازی‌های آنلاین: این جرم بیشتر در بازی‌های گروهی با آزار و اذیت دیگر بازیکنان در فضای بازی، رخ می‌دهد.
• مزاحمت در ایمیل: ارسال ایمیل‌های مخرب یا اسپم به دیگران و ایجاد مزاحمت ازطریق آن به هر شکلی را شامل می‌شود.
• نفوذ به وب‌سایت: تغییر محتوا یا دسترسی غیرمجاز به یک وب‌سایت با هدف ایجاد آزار و اذیت برای مدیران یا کاربران از تخلف‌ها در این حوزه هستند.

رایج‌ترین جرایم رایانه‌ ای در ایران 

جرائم رایانه‌ای در ایران بنا به گفته پلیس فتا، افزایش 22 درصدی داشته که بیشتر آن‌ها مرتبط با کلاهبرداری‌ها در خرید اینترنتی است؛ با این حال انواع جرایم دیگر سایبری نیز وجود دارند. از پرتکرارترین جرائم سایبری در ایران، می‌توان موارد زیر را نام برد:

• دسترسی غیرمجاز به سیستم‌های پردازش داده (Data processing systems | DP)
• توهین به مقدسات مذهبی در فضای مجازی و اینترنت
• انتشار یا دسترسی به گذرواژه‌ها و داده‌های غیرمجاز
• انتشار اطلاعات نادرست و آسیب به اعتبار افراد
• جرایم سایبری مرتبط با حقوق شهروندان
• انتشار محتواهای غیراخلاقی و مستهجن
• شنود غیرمجاز ارتباطات خصوصی
• جاسوسی سایبری و سرقت نرم‌افزار
• خرابکاری در سیستم‌های رایانه‌ای
• سرقت خدمات آنلاین
• مزاحمت اینترنتی
• جعل کامپیوتری

عواقب و پیامدهای جرایم رایانه‌ ای 

مانند هر تخلف و جرمی، جرائم رایانه‌ای نیز پیامدها و محدودیت‌هایی را برای متخلفین به‌دنبال دارد. بر اساس قوانین وضع شده در این حوزه و طبق گزارش یا شکایت جرم، چنین تخلفاتی به 2 گروه اصلی، جرایم قابل گذشت و جرایم غیرقابل گذشت تقسیم‌بندی می‌شوند. در ادامه توضیح بیشتری از عواقب آن ارائه می‌دهیم.

جرائم رایانه‌ ای قابل گذشت 

ماده قانونی 100 مجازات اسلامی و تبصره‌های آن به جرائم قابل گذشت اشاره دارد؛ به این معنا که تحقیقات و پیگیری فقط با شکایت شاکی خصوصی آغاز می‌شود و درصورت اعلام رضایت، پیگیری‌ها بدون در نظر گرفتن مجازات، متوقف شده و پرونده کیفری مختومه می‌شود. مانند پرونده‌های شکایت مزاحمت اینترنتی در شبکه‌های اجتماعی که جزو جرائم رایانه‌ای قابل گذشت هستند.

جرایم رایانه‌ ای غیرقابل گذشت 

گروهی دیگر از جرائم در دسته غیرقابل گذشت قرار می‌گیرند؛ یعنی حتی با اعلام رضایت شاکی، پرونده هم‌چنان پیگیری شده و برای متخلفین، مجازات در نظر گرفته می‌شود. در واقع اعلام رضایت شاکی، هیچ تاثیری در تعقیب، پیگیری و تصمیم‌گیری برای تعیین مجازات‌ها ندارد. مانند حملات سایبری به زیرساخت‌های حیاتی و امنیتی که جنبه عمومی دارند.

مجازات جرایم رایانه‌ ای 

بر اساس قوانین وضع شده در حوزه جرائم رایانه‌ای، ماده 25 و 29 به مجازات‌ها و دادگاه صالح جهت رسیدگی به تخلفات رایانه‌ای و سایبری اختصاص داده شده است. مجازات‌های در نظر گرفته شده بر اساس نوع و شدت جرم شامل حبس از 91 روز تا یک سال و جزای نقدی از 5 تا 20 میلیون ریال می‌شوند. برای برخی از جرایم سازمان یافته یا مواردی که زیرساخت‌های امنیتی هدف قرار می‌گیرند، این مجازات‌ها شدت پیدا می‌کنند.

رسیدگی به جرایم رایانه‌ای در صلاحیت دادگاه محل وقوع جرم است. بعد از انجام بررسی‌های اولیه و اثبات جرم، حکم و مجازات لازم ازطریق دادگاه صادر می‌شود. اگر محل وقوع جرم قابل تشخیص نباشد، دادسرای محل گزارش یا ثبت شکایت، پیگیری‌های لازم را انجام داده و پرونده را برای رای نهایی به دادگاه صالح ارسال می‌کند.

جمع بندی

ما در مطالب این صفحه جرایم رایانه‌ای پرتکرار را بررسی کردیم و در رابطه با هر جرم نیز توضیحاتی ارائه دادیم و اینک در انتها امیدواریم مطالب این صفحه برای شما مفید بوده باشد.