امنیت فایل ها در برابر باج افزارها: راهنمای کامل دسترسی کنترل شده به پوشه ها در ویندوز ۱۱

به گزارش بخش اخبار فناوری زوم تک , اگر نگران دستکاری فایل‌ هایتان توسط برنامه‌ های ناشناس در ویندوز هستید، خوشبختانه یک ابزار قدرتمند اما کمتر شناخته‌ شده در خود سیستم عامل وجود دارد که می‌تواند خیال شما را راحت کند. با فعال‌ سازی یک قابلیت امنیتی داخلی، می‌توانید از فایل‌ های شخصی‌ تان در برابر تهدیدات ناشی از اپ‌ های مشکوک محافظت کرده و مانع هرگونه دسترسی غیرمجاز شوید. در ادامه با نحوه فعال‌ سازی این ویژگی حیاتی آشنا می‌شوید.

با یک کلیک امنیت فایل‌ هایتان را تضمین کنید | راهکاری ساده برای مقابله با اپ‌ های مشکوک در ویندوز

در دنیای امروز که بخش بزرگی از زندگی ما به اطلاعات دیجیتالی گره خورده است، محافظت از فایل ها و داده های مهم، از همیشه حیاتی تر به نظر می رسد. یکی از جدی ترین تهدیدهایی که در این فضای دیجیتال وجود دارد، باج افزارها هستند. این نرم افزارهای مخرب، فایل های شخصی یا کاری شما را قفل می کنند و برای بازگرداندن دسترسی به آنها، از شما باج یا پول طلب می کنند. تصور کنید تمام عکس های خانوادگی، اسناد مهم کاری یا پروژه های دانشجویی شما یک شبه قفل شوند و نتوانید به آنها دسترسی پیدا کنید. اینجاست که اهمیت ابزارهای امنیتی دوچندان می شود.

خوشبختانه، شرکت مایکروسافت برای مقابله با این خطر روزافزون، قابلیتی به نام “دسترسی کنترل شده به پوشه ها” (Controlled Folder Access) را در سیستم عامل ویندوز ۱۱ ارائه کرده است. این ابزار به شکلی هوشمندانه عمل می کند و جلوی دسترسی ناخواسته و مشکوک برنامه ها به پوشه های حیاتی شما را می گیرد. به این ترتیب، فایل های مهم شما بدون اجازه و نظارت شما، تغییر نمی کنند و یا حذف نمی شوند. اگر به دنبال یک راهکار ساده و در عین حال موثر برای افزایش امنیت اطلاعات خود در برابر باج افزارها هستید، فعال کردن این قابلیت در ویندوز ۱۱ یکی از بهترین گزینه ها است.

Controlled Folder Access چیست؟

مایکروسافت قابلیت دسترسی کنترل شده به پوشه ها را اولین بار در ویندوز ۱۰ معرفی کرد. هدف اصلی از معرفی این ویژگی، محافظت از کاربران در برابر حملات باج افزاری بود. این قابلیت کاربردی و بسیار مهم، در ویندوز ۱۱ نیز وجود دارد و به همان شکل کار می کند. وقتی این ویژگی را فعال می کنید، تمام برنامه هایی که روی سیستم شما نصب شده اند، با لیستی از برنامه های معتبر و شناخته شده مقایسه می شوند.

تصور کنید یک نگهبان هوشمند دارید که همیشه مراقب است هیچ غریبه ای بدون اجازه وارد خانه شما نشود. Controlled Folder Access دقیقا همین کار را برای فایل های شما انجام می دهد. اگر ویندوز تشخیص دهد که یک برنامه ممکن است قصد تغییر یا دستکاری داده های مهم شما را در پوشه های محافظت شده داشته باشد، فورا آن برنامه را مسدود می کند و اجازه دسترسی به آن پوشه ها را نمی دهد. به صورت پیش فرض، این قابلیت از فایل هایی مانند تصاویر، ویدیوها، موسیقی ها و پوشه های مربوط به “علاقه مندی ها” (Favorites) محافظت می کند. اما نکته مهم این است که شما می توانید پوشه های دیگری را هم که برایتان اهمیت دارند، به این لیست محافظت شده اضافه کنید. این انعطاف پذیری به شما اجازه می دهد تا کنترل کاملی بر امنیت اطلاعات خود داشته باشید.

البته باید به یک نکته بسیار مهم توجه داشت: قابلیت Controlled Folder Access فقط از تغییر یا حذف داده ها جلوگیری می کند. به عبارت دیگر، این ویژگی از کامپیوتر شما در برابر بدافزارهایی که داده ها را فقط مشاهده یا کپی می کنند، محافظت نمی کند. بنابراین، اگر کامپیوتر شما به نوعی بدافزار آلوده شود که هدف آن فقط کپی کردن اطلاعات است، این نرم افزار مخرب می تواند داده های شما را کپی کرده و به جای دیگری بفرستد. Controlled Folder Access جلوی این کار را نمی گیرد. برای محافظت کامل در برابر انواع بدافزارها، استفاده از یک نرم افزار آنتی ویروس قوی و به روز، همچنان ضروری است.

چگونه قابلیت Controlled Folder Access را در ویندوز ۱۱ فعال کنیم؟

فعال سازی قابلیت دسترسی کنترل شده به پوشه ها در ویندوز ۱۱ بسیار ساده است و تنها چند مرحله طول می کشد. مراحل را با دقت دنبال کنید:

1. ابتدا منوی استارت را باز کنید. می توانید با کلیک روی آیکون ویندوز در نوار وظیفه (Taskbar) یا فشردن کلید ویندوز روی صفحه کلید، این کار را انجام دهید.
2. در قسمت جستجوی منوی استارت، عبارت “Windows Security” را تایپ کنید. سپس کلید Enter را بزنید. این کار برنامه امنیتی ویندوز را برای شما باز می کند.
3. پس از باز شدن برنامه Windows Security، به نوار کناری سمت چپ دقت کنید. از بین گزینه های موجود، “Virus & Threat Protection” را انتخاب کنید. این بخش مربوط به تنظیمات محافظت در برابر ویروس ها و تهدیدات است.
4. حالا در قسمت سمت راست پنجره، به دنبال گزینه “Manage Ransomware Protection” بگردید و روی آن کلیک کنید. این گزینه به شما امکان مدیریت تنظیمات مربوط به محافظت در برابر باج افزارها را می دهد.
5. در این بخش، یک سوئیچ به نام “Controlled Folder Access” را مشاهده خواهید کرد. این سوئیچ را فعال کنید. به این ترتیب، این قابلیت روشن می شود.
6. ممکن است پس از فعال کردن سوئیچ، یک پیام از نوع UAC (کنترل حساب کاربری) ظاهر شود. این پیام از شما می خواهد که مجوز لازم را برای انجام این تغییرات بدهید. روی “Yes” کلیک کنید تا عملیات ادامه یابد.

پس از فعال سازی موفقیت آمیز، سه گزینه جدید برای شما نمایش داده می شود: “Block History” (سابقه مسدود سازی)، “Protected Folders” (پوشه های محافظت شده) و “Allow an App Through Controlled Folder Access” (اجازه دادن به یک برنامه برای دسترسی به پوشه های کنترل شده). هر یک از این گزینه ها را می توانید بر اساس نیاز و ترجیح خود تنظیم کنید که در ادامه به توضیح آنها می پردازیم.

مدیریت فایل های مسدود شده و سابقه محافظت

همانطور که پیش تر اشاره شد، یکی از گزینه های جدیدی که پس از فعال سازی Controlled Folder Access ظاهر می شود، “Block History” یا “Protection History” است. وقتی روی این گزینه کلیک می کنید، لیستی از تمام فایل ها و برنامه هایی که به دلیل تلاش برای تغییر پوشه های محافظت شده مسدود شده اند، برای شما نمایش داده می شود. این لیست به شما کمک می کند تا از فعالیت های مشکوک مطلع شوید و در صورت لزوم، اقدامات لازم را انجام دهید.

در این لیست، می توانید سطح خطر (کم، متوسط، زیاد یا شدید) را نیز در کنار نام فایل مشاهده کنید. این اطلاعات به شما کمک می کند تا تشخیص دهید فایل مسدود شده تا چه حد تهدید آمیز بوده است. همچنین، می توانید زمان دقیق مسدود شدن فایل و نام پوشه ای که مورد تلاش برای دسترسی غیرمجاز قرار گرفته است را مشاهده کنید. این اطلاعات برای ردیابی و شناسایی تهدیدات احتمالی بسیار مفید هستند.

اگر مطمئن هستید که یک فایل مسدود شده کاملا ایمن است و می خواهید به آن اجازه دسترسی به پوشه های محافظت شده را بدهید، می توانید به راحتی این کار را انجام دهید. کافی است پس از کلیک روی فایل مسدود شده در لیست “Protection History”، منوی “Actions” را باز کنید و روی گزینه “Allow On Device” کلیک کنید. با انجام این کار، برنامه یا فایل مورد نظر دیگر توسط Controlled Folder Access مسدود نخواهد شد و می توانید دوباره آن را بدون هیچ مشکلی اجرا کنید و به پوشه های محافظت شده دسترسی پیدا کند. این قابلیت زمانی مفید است که یک برنامه قانونی و مورد اعتماد شما به اشتباه توسط سیستم مسدود شده باشد.

اضافه کردن یا حذف پوشه از لیست محافظت شده

گزینه “Protected Folders” (پوشه های محافظت شده) فهرستی از تمام پوشه هایی را نمایش می دهد که تحت حفاظت قابلیت Controlled Folder Access قرار دارند. همانطور که قبلا ذکر شد، ویندوز به صورت پیش فرض برخی از پوشه های داخلی خود را مانند Documents (اسناد)، Videos (ویدیوها) و Pictures (تصاویر) محافظت می کند. اما شما می توانید پوشه های اضافی را نیز به این لیست اضافه کنید تا امنیت اطلاعات مهم خود را افزایش دهید.

برای اضافه کردن یک پوشه جدید به لیست محافظت شده، مراحل زیر را دنبال کنید:

1. روی “Protected Folders” کلیک کنید.
2. ممکن است یک پیام UAC (کنترل حساب کاربری) ظاهر شود. برای تایید، روی “Yes” کلیک کنید.
3. روی دکمه “Add a Protected Folder” (افزودن پوشه محافظت شده) کلیک کنید.
4. یک پنجره برای انتخاب پوشه باز می شود. به محل پوشه ای بروید که می خواهید آن را به لیست اضافه کنید.
5. پوشه مورد نظرتان را انتخاب کنید و روی “Select Folder” (انتخاب پوشه) کلیک کنید.

حالا، هر بار که برنامه ای بخواهد آن پوشه را تغییر دهد یا به آن دسترسی غیرمجاز داشته باشد، توسط Controlled Folder Access مسدود خواهد شد. این ویژگی به شما اجازه می دهد تا از فایل های مهمی که در پوشه های خاصی نگهداری می کنید، مانند پروژه های کاری، عکس های شخصی یا اطلاعات مالی، محافظت کنید.

اگر می خواهید یک پوشه را از لیست محافظت شده حذف کنید، می توانید بر اساس مراحل زیر عمل کنید:

1. روی پوشه ای که می خواهید حذف کنید، کلیک کنید.
2. گزینه “Remove” (حذف) را انتخاب کنید.

نکته مهمی که باید به آن توجه داشته باشید این است که شما فقط می توانید پوشه هایی را حذف کنید که خودتان به لیست اضافه کرده اید. امکان حذف پوشه های پیش فرض ویندوز (مانند Documents, Pictures, Videos) از لیست محافظت شده وجود ندارد، زیرا این پوشه ها جزو بخش های حیاتی سیستم عامل محسوب می شوند و حذف آنها می تواند به عملکرد سیستم آسیب بزند.

دسترسی دادن به برنامه های مطمئن

گزینه “Allow an App Through Controlled Folder Access” (اجازه دادن به یک برنامه برای دسترسی به پوشه های کنترل شده) به شما اجازه می دهد که یک برنامه را به لیست مجاز اضافه کنید. این کار باعث می شود که قابلیت امنیتی Controlled Folder Access جلوی کار آن برنامه را نگیرد و به آن اجازه دسترسی به پوشه های محافظت شده را بدهد.

این قابلیت زمانی بسیار مفید است که شما یک برنامه را می شناسید و کاملا مطمئن هستید که امن است، اما ویندوز به دلیل قوانین امنیتی خود، اجازه نمی دهد که آن برنامه پوشه های محافظت شده را تغییر دهد. به عنوان مثال، ممکن است یک نرم افزار ویرایش عکس معتبر داشته باشید که برای ذخیره تغییرات روی عکس ها، نیاز به دسترسی به پوشه Pictures دارد. در چنین شرایطی، می توانید این نرم افزار را به لیست مجاز اضافه کنید. همچنین، اگر برنامه ای را نصب می کنید که برای عملکرد صحیح خود نیاز به دسترسی به یکی از پوشه های محافظت شده دارد، می توانید از این گزینه برای دادن اجازه دسترسی استفاده کنید.

برای فعال کردن اجازه دسترسی برخی برنامه ها به پوشه های محافظت شده، مراحل زیر را پیش ببرید:

1. روی گزینه “Add an Allowed App” (افزودن یک برنامه مجاز) کلیک کنید.
2. دو گزینه پیش رو دارید:
   • اگر برنامه قبلا مسدود شده باشد، گزینه “Recently Blocked Apps” (برنامه های اخیرا مسدود شده) را انتخاب کنید. این گزینه لیستی از برنامه هایی را نشان می دهد که توسط Controlled Folder Access مسدود شده اند.
   • اگر برنامه هنوز مسدود نشده است اما می خواهید از قبل به آن اجازه دسترسی بدهید، گزینه “Browse All Apps” (مرور همه برنامه ها) را بزنید. این گزینه به شما اجازه می دهد تا برنامه مورد نظر را از بین تمام برنامه های نصب شده روی سیستم خود انتخاب کنید.
3. برنامه مورد نظر را انتخاب کنید و در پایان روی “Open” (باز کردن) کلیک کنید.

شایان ذکر است که مایکروسافت دقیقا توضیح نداده است که چگونه تشخیص می دهد کدام برنامه ها قابل اعتماد هستند و کدام یک نیستند. در گذشته، گزارش هایی منتشر شده است که نشان می دهند قابلیت Controlled Folder Access گاهی به اشتباه حتی برنامه های داخلی خود مایکروسافت، مانند Notepad (دفترچه یادداشت) و Paint (برنامه نقاشی ویندوز) را هم مسدود می کند. این اتفاق به این دلیل است که این برنامه ها ممکن است نیاز به ذخیره سازی فایل در پوشه های محافظت شده داشته باشند. بنابراین، ممکن است مجبور شوید این برنامه ها را به صورت دستی در لیست مجاز قرار دهید تا بتوانند به درستی کار کنند. این نکته نشان دهنده اهمیت نظارت کاربر و تنظیمات دستی در برخی موارد است.

نتیجه گیری

قابلیت Controlled Folder Access (دسترسی کنترل شده به پوشه ها) یکی از ابزارهای قدرتمند امنیتی در ویندوز ۱۱ است که به شما کمک می کند تا از اطلاعات مهم خود در برابر تهدیدهایی مانند باج افزارها محافظت کنید. این ویژگی فقط به برنامه هایی که قابل اعتماد شناخته می شوند اجازه می دهد پوشه های حساس را تغییر دهند و در صورت مشکوک بودن، به طور خودکار دسترسی آنها را مسدود می کند. این لایه امنیتی اضافی، آرامش خاطر بیشتری را برای شما به ارمغان می آورد.

با فعال سازی و تنظیم دقیق قابلیت Controlled Folder Access، می توانید مطمئن باشید که فایل های شخصی، کاری، یا حتی پروژه های مهم شما در امان هستند. این ابزار، یک سد دفاعی محکم در برابر حملات باج افزاری ایجاد می کند و از اطلاعات ارزشمند شما محافظت می نماید.

اگر ویندوز ناگهان یکی از برنامه های مورد اعتمادتان را مسدود کند، چه می کنید؟ ترجیح می دهید آن را به صورت دستی آزاد کنید و به آن اجازه دسترسی بدهید یا به دنبال جایگزین امن تری برای آن برنامه می گردید؟ این سوال، موضوع مهمی است که به نوع استفاده شما از سیستم و سطح اطمینان شما به نرم افزارهای مختلف بستگی دارد. در هر صورت، با استفاده از قابلیت دسترسی کنترل شده به پوشه ها، شما کنترل بیشتری بر امنیت اطلاعات خود خواهید داشت.