آنتی ویروس پادویش

اختلال عصبی عملکردی: وقتی بدن سیگنال‌ های اشتباه می‌ فرستد

اختلال عصبی عملکردی: وقتی بدن سیگنال‌ های اشتباه می‌ فرستد

به گزارش بخش اخبار پزشکی زوم تک , آیا تا به حال احساس کرده‌اید که بدنتان آنطور که باید کار نمی‌کند، بدون اینکه هیچ دلیل پزشکی مشخصی برای آن وجود داشته باشد؟ اختلال عصبی عملکردی (Functional Neurological Disorder – FND) وضعیتی پیچیده است که در آن فرد علائم عصبی مانند ضعف، لرزش، مشکلات راه رفتن یا تشنج را تجربه می‌کند، در حالی که هیچ آسیب ساختاری یا بیماری زمینه‌ای قابل شناسایی در سیستم عصبی او وجود ندارد. این اختلال که پیش‌ تر با نام‌ هایی مانند “اختلال تبدیلی” یا “هیستری” شناخته می‌شد، اکنون به عنوان یک وضعیت پزشکی واقعی با علائم و روش‌ های درمانی خاص شناخته می‌شود. در این مطلب، به بررسی دقیق‌تر اختلال عصبی عملکردی، علائم شایع آن و رویکردهای درمانی مؤثر خواهیم پرداخت.

گیفت کارت

اختلال عصبی عملکردی: وقتی مغز هنگ می کند اما سخت افزار سالم است

تصور کنید یک روز صبح از خواب بیدار می شوید و دیگر نمی توانید پای خود را حرکت دهید، یا شاید کلمات از دهانتان خارج نمی شوند، یا حتی بینایی تان دچار مشکل شده است. اولین واکنش طبیعی، وحشت و مراجعه فوری به پزشک است. اما چه می شود اگر پس از انجام آزمایش های متعدد، پزشکان به شما بگویند که همه چیز طبیعی است، اسکن های مغزی مشکلی را نشان نمی دهند و از نظر جسمی کاملا سالم هستید؟ این سناریوی گیج کننده و ناامید کننده، تجربه بسیاری از افرادی است که با اختلال عصبی عملکردی (FND) دست و پنجه نرم می کنند. متاسفانه، گاهی این افراد حتی متهم به تمارض یا بزرگ نمایی علائم خود نیز می شوند. اما این اختلال مرموز چیست و چرا تشخیص و درمان آن تا این حد چالش برانگیز است؟

اختلال عصبی عملکردی چیست؟ نگاهی عمیق تر

اختلالات عصبی به طور کلی به شرایطی گفته می شود که عملکرد سیستم عصبی را تحت تاثیر قرار می دهند. سیستم عصبی، شبکه پیچیده ای از ارتباطات بین مغز و سایر نقاط بدن است که وظیفه کنترل و هماهنگی اعمالی مانند حرکت، تکلم، بینایی، تفکر و حتی هضم غذا را بر عهده دارد.

در نگاه اول، علائم اختلال عصبی عملکردی ممکن است شباهت زیادی به بیماری های شناخته شده ای مانند سکته مغزی، ام اس (اسکلروز چندگانه) یا صرع داشته باشد. اما تفاوت کلیدی در اینجاست که در اختلال عصبی عملکردی، این علائم ناشی از آسیب فیزیکی یا یک فرایند بیماری مشخص در سیستم عصبی نیستند. به عبارت دیگر، در تصویربرداری های معمول مغز مانند ام آر آی و سایر آزمایش های استاندارد، هیچ نشانه ای از ضایعه یا مشکل ساختاری دیده نمی شود.

پس مشکل کجاست؟ دانشمندان معتقدند که اختلال عصبی عملکردی بیشتر شبیه یک مشکل “نرم افزاری” در مغز است تا یک مشکل “سخت افزاری”. یعنی مغز و اعصاب از نظر ساختاری سالم هستند، اما در نحوه پردازش اطلاعات و ارسال پیام ها بین شبکه های مختلف مغزی، اختلالی به وجود آمده است. این اختلال در عملکرد، منجر به بروز علائم جسمی واقعی و گاه بسیار ناتوان کننده می شود.

اختلال عصبی عملکردی: وقتی بدن سیگنال‌ های اشتباه می‌ فرستد

طیف گسترده علائم اختلال عصبی عملکردی

یکی از دلایلی که تشخیص اختلال عصبی عملکردی را دشوار می کند، تنوع بسیار زیاد علائم آن است. این علائم می توانند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشند و حتی در یک فرد نیز در طول زمان تغییر کنند. برخی از شایع ترین علائم عبارتند از:

  • مشکلات حرکتی: این دسته از علائم می تواند شامل ضعف یا فلج ناگهانی در یک یا چند عضو بدن، لرزش های غیر ارادی، پرش های عضلانی (تیک)، حرکات پیچشی و انقباضی غیر طبیعی، و مشکلات جدی در راه رفتن و حفظ تعادل باشد. برخی افراد ممکن است در هماهنگ کردن حرکات خود نیز دچار مشکل شوند.
  • علائم حسی: تغییرات در حس لامسه مانند بی حسی، سوزن سوزن شدن، یا احساس گزگز در بخش هایی از بدن شایع است. همچنین، از دست دادن ناگهانی بینایی یا شنوایی، یا تجربه دید تونلی نیز گزارش شده است.
  • علائم انفصالی (Dissociative Symptoms): این علائم شامل تشنج های عملکردی (که به آن ها حملات غیر صرعی نیز گفته می شود و با تشنج های ناشی از صرع متفاوت هستند) و دوره هایی از بی هوشی یا کاهش سطح هوشیاری است.
  • مشکلات شناختی: برخی بیماران از مه آلودگی مغزی، مشکل در تمرکز، اختلال در حافظه و مشکل در یافتن کلمات مناسب هنگام صحبت کردن شکایت دارند.
  • خستگی و درد مزمن: این دو علامت تقریبا همیشه همراه سایر نشانه های اختلال عصبی عملکردی وجود دارند و می توانند به شدت کیفیت زندگی فرد را تحت تاثیر قرار دهند.

شدت علائم اختلال عصبی عملکردی می تواند از خفیف تا بسیار شدید متغیر باشد. در صورت عدم درمان مناسب، این علائم ممکن است برای سال ها ادامه پیدا کنند و فرد را به شدت ناتوان سازند. به عنوان مثال، برخی افراد مبتلا به این اختلال، توانایی راه رفتن را از دست می دهند و برای دهه ها نیازمند استفاده از ویلچر می شوند.

تشخیص این بیماری فرآیندی تخصصی است که معمولا توسط متخصص مغز و اعصاب (نورولوژیست) یا روانپزشک اعصاب (نوروسایکاتریست) با تجربه انجام می شود. این فرآیند شامل شناسایی دقیق علائم بالینی خاص این اختلال و همچنین اطمینان از عدم وجود سایر بیماری های عصبی یا جسمی است که می توانند علائم مشابهی ایجاد کنند.

شیوع اختلال عصبی عملکردی: بیش از آنچه تصور می کنید

شاید تعجب کنید اگر بدانید که اختلال عصبی عملکردی یکی از شایع ترین دلایل مراجعه به اورژانس های بیمارستانی و کلینیک های تخصصی مغز و اعصاب است. آمارها نشان می دهد که سالانه تقریبا بین ۱۰ تا ۲۲ نفر از هر صدهزار نفر به این اختلال مبتلا می شوند. این آمار بدان معناست که شیوع اختلال عصبی عملکردی حتی از بیماری شناخته شده ای مانند ام اس نیز بیشتر است.

با این حال، به دلیل ناآگاهی عمومی و حتی گاهی ناآشنایی برخی از متخصصان حوزه سلامت با این اختلال، اغلب به درستی تشخیص داده نمی شود و سوء تفاهم های زیادی در مورد آن وجود دارد. این عدم شناخت و تشخیص اشتباه، منجر به تاخیر در شروع درمان موثر و در نتیجه طولانی تر شدن دوره بیماری و رنج بیماران می شود. این باور غلط که اختلال عصبی عملکردی یک بیماری نادر است، نیز به این مشکل دامن زده است، در حالی که در واقعیت یکی از رایج ترین اختلالات در حوزه نورولوژی به شمار می رود.

چه کسانی در معرض خطر ابتلا به اختلال عصبی عملکردی هستند؟

این اختلال می تواند هر فردی را در هر سنی تحت تاثیر قرار دهد، اما مطالعات نشان داده اند که در زنان و افراد جوان تر شایع تر است. تقریبا دو سوم بیماران را زنان تشکیل می دهند، هرچند این تفاوت جنسیتی با افزایش سن کمتر می شود.

درک ما از عوامل زمینه ساز این اختلال در دهه های اخیر به طور قابل توجهی افزایش یافته است، اما هنوز نکات مبهم زیادی وجود دارد. به نظر می رسد ترکیبی از عوامل بیولوژیکی، روانشناختی و اجتماعی در ایجاد استعداد ابتلا به این بیماری نقش دارند. برخی از این عوامل عبارتند از:

  • عوامل ژنتیکی: ممکن است برخی استعدادهای ژنتیکی، فرد را مستعد ابتلا به این اختلال کنند.
  • تجربیات آسیب زا در زندگی: افرادی که تجربیات تروماتیک مانند سوء استفاده، حوادث شدید یا از دست دادن عزیزان را پشت سر گذاشته اند، بیشتر در معرض خطر هستند.
  • اضطراب و افسردگی: وجود بیماری های زمینه ای مانند اضطراب و افسردگی می تواند خطر ابتلا را افزایش دهد.
  • رویدادهای استرس زا، بیماری یا جراحات جسمی: این عوامل می توانند به عنوان یک ماشه عمل کرده و علائم اختلال عصبی عملکردی را تحریک یا تشدید کنند.

با این حال، ذکر این نکته بسیار مهم است که همه افراد مبتلا به این اختلال، سابقه تروما یا استرس قابل توجهی را در زندگی خود تجربه نکرده اند.

اختلال عصبی عملکردی: وقتی بدن سیگنال‌ های اشتباه می‌ فرستد

مسیر درمان: امیدواری در افق

خبر خوب این است که اگرچه درمان اختلال عصبی عملکردی می تواند چالش برانگیز باشد، اما با تشخیص صحیح و شروع به موقع درمان، بسیاری از بیماران بهبودی قابل توجهی را تجربه می کنند. در صورت عدم درمان، تقریبا نیمی از افراد مبتلا به این اختلال، در همان وضعیت باقی می مانند یا علائمشان بدتر می شود. اما آغاز درمان تحت نظر یک تیم پزشکی با تجربه، به خصوص اگر در مراحل اولیه بیماری صورت گیرد، می تواند فرآیند بهبودی را به طور چشمگیری تسریع کند.

در حال حاضر، داروی خاصی برای درمان قطعی اختلال عصبی عملکردی وجود ندارد. با این حال، برنامه های توانبخشی شخصی سازی شده که تحت راهنمایی متخصصان با تجربه انجام می شوند، به عنوان موثرترین رویکرد درمانی شناخته می شوند. این برنامه ها ممکن است شامل همکاری تیمی از متخصصان رشته های مختلف باشد، از جمله:

  • فیزیوتراپیست ها: برای کمک به بهبود مشکلات حرکتی، بازآموزی الگوهای صحیح حرکتی و افزایش قدرت و تعادل.
  • کاردرمانگرها: برای کمک به بیمار در انجام فعالیت های روزمره و بازگشت به استقلال عملکردی.
  • گفتاردرمانگرها: برای رفع مشکلات تکلم و بلع.
  • روانشناسان و روانپزشکان: برای ارزیابی و درمان مشکلات همراه مانند اضطراب، افسردگی، و همچنین آموزش راهکارهای مقابله با استرس و مدیریت علائم.

یکی از ارکان اصلی درمان، آموزش دقیق و صحیح به بیمار در مورد ماهیت بیماری اش است. درک درست از اختلال عصبی عملکردی و باور به امکان بهبودی، نقش بسیار مهمی در موفقیت درمان دارد. اطلاعات صحیح به بیماران کمک می کند تا انتظارات واقع بینانه تری داشته باشند، اضطرابشان کاهش یابد و بتوانند به طور فعال تری در فرآیند بهبودی خود مشارکت کنند. همچنین، درمان بیماری های همراه مانند اضطراب یا افسردگی نیز می تواند تاثیر مثبتی بر روند بهبودی کلی داشته باشد.

تاریخچه ای تاریک و سایه ای از گذشته

ریشه های تاریخی درک ما از اختلال عصبی عملکردی به مفهومی قدیمی و جنسیت زده به نام “هیستری” باز می گردد. در گذشته، بسیاری از علائمی که امروزه تحت عنوان اختلال عصبی عملکردی شناخته می شوند، به عنوان هیستری برچسب زده می شدند و اغلب به زنان نسبت داده می شدند. این میراث تاریخی متاسفانه سایه بلندی بر این اختلال انداخته و به شکل گیری تعصبات زن ستیزانه در درک و درمان آن کمک کرده است. به دلیل همین پیشینه، علائم این بیماری اغلب به اشتباه به عنوان مشکلات صرفا روانی یا حتی تمارض تلقی می شدند.

زنانی که با علائم عملکردی دست و پنجه نرم می کردند، اغلب با بدبینی، عدم پذیرش و حتی طرد شدن از سوی جامعه و حتی کادر درمان مواجه می شدند. در برخی موارد، انگ زنی، ارائه مراقبت های نادرست و مدیریت ضعیف بیماری، آسیب های قابل توجهی به این بیماران وارد کرده است. خوشبختانه، پزشکی مدرن در تلاش است تا با به رسمیت شناختن اختلال عصبی عملکردی به عنوان یک وضعیت پزشکی مشروع و واقعی، این تعصبات تاریخی را اصلاح کند.

فقدان آموزش کافی برای متخصصان پزشکی نیز در تداوم این بدنامی بی تاثیر نبوده است. بسیاری از پزشکان به عدم اعتماد به نفس و دانش کافی خود در مورد توانایی شان برای مدیریت و درمان این اختلال اذعان کرده اند.

آینده ای روشن تر در پیش رو؟

خوشبختانه، در دهه گذشته شاهد افزایش چشمگیر آگاهی عمومی، تحقیقات علمی و علاقه متخصصان به حوزه اختلال عصبی عملکردی بوده ایم. رویکردهای درمانی جدید و موثرتری در حال توسعه و بررسی هستند، از جمله فیزیوتراپی تخصصی متناسب با این اختلال، درمان های روانشناختی هدفمند و روش های نوین تحریک غیرتهاجمی مغز.

سازمان ها و شبکه های حمایتی که توسط خود بیماران و خانواده هایشان رهبری می شوند، نقش بسیار مهمی در این پیشرفت ایفا می کنند. این گروه ها با حمایت از بهبود سیستم های بهداشتی، افزایش بودجه تحقیقاتی و ارتقاء سطح آموزش، در تلاشند تا استاندارد جدیدی از مراقبت و درمان را برای مبتلایان به اختلال عصبی عملکردی در سراسر جهان فراهم کنند. هدف نهایی، متحد کردن بیماران، خانواده هایشان، پزشکان و محققان برای ایجاد درک بهتر، تشخیص دقیق تر و درمان موثرتر این بیماری پیچیده و در عین حال قابل درمان است.

 

به این پست امتیاز بدید

نظرات در مورد : اختلال عصبی عملکردی: وقتی بدن سیگنال‌ های اشتباه می‌ فرستد

0 دیدگاه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *